Geweld tegen huisartsen: ‘Wie verzorgt de slachtoffers van gewelddadige patiënten?’

‘We zullen als artsen beter moeten leren omgaan met het toegenomen geweld binnen onze samenleving’, schrijf Vlaams parlementslid Freya Saeys (Open VLD) naar aanleiding van de moord op een huisarts in Ingelmunster. ‘Het is tijd om actie te ondernemen.’

Heel vaak worden huisartsen ingeschakeld om een resem van maatschappelijke problemen aan te pakken. Ik denk aan de recente oproep aan huisartsen om geweld binnen het gezin beter te detecteren en de slachtoffers op weg te helpen naar begeleiding en gepaste hulp. En als huisarts zijn we daar uitstekend voor geplaatst. We komen bij gezinnen aan huis, zien patiënten in hun natuurlijke omgeving en dus zijn we vaak de eersten die zien wat misloopt in gezinnen en in de maatschappij.

Maar vandaag is die huisarts vaak zelf slachtoffer van geweld en dat samen met andere gezondheidswerkers zoals de apothekers, de artsen en verpleegkundigen op de spoeddienst. Het toenemend geweld in de maatschappij verschijnt vandaag in onze wachtzaal en onze consultatieruimte.

Uit cijfers van de minister van binnenlandse zaken bleek dat er tussen 2009 en 2011 welgeteld 21.151 gevallen waren van agressie tegen zorgverleners. Uit een enquête bij Brusselse Nederlandstalige Huisartsen blijkt dat jonge huisartsen en vrouwen meer geconfronteerd worden met geweld en ook meer angstgevoelens hebben. Opvallend was ook dat 79% van de huisartsen al minstens één maatregel nam. De meeste agressie treedt op tijdens de klassieke uren van consultaties of huisbezoeken en dan nog dikwijls uit het eigen patiëntenbestand.

De moord op onze collega in Ingelmunster is een extreem voorbeeld van het geweld waarmee huisartsen kunnen worden geconfronteerd. En we zijn niet alleen in België. Alle gezondheidscentra in het Verenigd Koninkrijk hebben te maken met bedreigingen. Er werd een Zero Tolerance Zone Campaign opgestart met een website waarop informatie, links en tips ter bestrijding van agressie tegen (para)medici te vinden zijn.

Ook in Vlaanderen lijkt het tijd om actie te ondernemen. Lokale initiatieven werden in het verleden al meerdere keren opgestart om tijdens de dagelijkse praktijk de mogelijkheid van een alarmsysteem aan te bieden. Deze bleven echter niet bestaan omwille van onvoldoende steun van de bevoegde instanties. De federale overheid heeft wel al belangrijke stappen gezet in een betere bescherming van huisartsen tijdens wachtdiensten. Ik denk hierbij aan de oprichting van wachtposten en het gebruik van een begeleidende chauffeur.

Politiebegeleiding bij verdachte oproepen

BVAS en Domus Medica vroegen terecht initiatief op het vlak van een stil alarm. Vandaag beschikken we over heel wat mogelijkheden op vlak van ICT. Een rode knop in de praktijk/wachtpost of een app op de smartphone of computer. Mogelijkheden zat.

Maar dat is niet voldoende. We zullen als artsen -of we nu willen of niet- beter moeten leren omgaan met de maatschappelijke realiteit van toegenomen geweld. Ik hou hier een pleidooi om bij verdachte oproepen politiebegeleiding mee te sturen. Veel hangt echter af van de bereidheid van lokale overheden en politie. We moeten ook nadenken over hoe we onze praktijk inrichten. Geen spullen in wachtkamers en consultatieruimtes die kunnen gebruikt worden als wapen, onze consultatieruimte maximaal zo inrichten dat we voorzien in een vluchtroute wanneer fysiek geweld onvermijdbaar blijkt. Ongetwijfeld zijn er nog wel enkele zinvolle maatregelen die we kunnen nemen. Hier kan en moet een overheid (para)-medici begeleiden door doordacht tips te geven, good practices van collega’s te verspreiden, samen met beroepsorganisaties opleidingen op te zetten.

Het is een gezamenlijke opdracht van de federale overheid en de gemeenschappen, waarbij preventie en beveiliging hand in hand gaan. De artsen en ik in het bijzonder, als huisarts en beleidsmaker, moeten hier gezamenlijk onze schouders onder zetten.