Shared space is een in Nederland ontwikkeld verkeersconcept dat de multifunctionaliteit van de openbare ruimte centraal stelt. Uitgangspunt is dat verkeersruimtes zijn ingericht als verblijfsruimte. Voetgangers, fietsen, scooters en auto’s gebruiken dus dezelfde ruimte, met voor- en nadelen. Toch doet de shared space in sommige grote steden al snel denken aan taferelen uit de jaren vijftig. Op deze foto uit mei 1957 is de verkeersdrukte op de Loosduinseweg in Den Haag te zien. In de spitsuren is er van en naar het centrum van Den Haag een grote stroom weggebruikers op de weg. Shared space in primitieve vorm dus. (Nationaal Archief, collectie Spaarnestad)
Waar ging ‘De strijd om de Universalia’ over?
Maurits Verhagen vraagt de redactie:
Deze term refereert aan het door theologen en filosofen fel gevoerde debat aan de laat-middeleeuwse universiteiten. Inzet van deze strijd, die toen niet is beslist en dus nog steeds voortgaat, is de vraag of algemene begrippen (universalia in het Latijn), zoals de mens, de bloem, de hond of morele begrippen als eerlijkheid of rechtvaardigheid wel of niet bestaan. Zij die het bestaan ervan onderkennen, onder wie Thomas van Aguino, werden realisten genoemd, hun tegenstanders nominalisten, onder wie William van Ockham. De laatsten gaan er namelijk van uit dat algemene begrippen niet veel meer zijn dan door de menselijke rede bedachte namen (nomines in het Latijn) om individuele zaken die gemeenschappelijke kenmerken hebben onder één noemer te kunnen plaatsen. Een voorbeeld. Als een realist een dier op straat ziet lopen, zal hij dit dier een hond noemen, omdat hij in dat wezen de vorm van een hond herkent. Deze vorm deelt die hond met andere dieren, die hij daarom ook honden zal noemen. Geen van die honden is echter absoluut hond, maar slechts een meer of minder geslaagde afspiegeling van het prototype/ideaaltype hond dat, zoals de Griekse filosoof Plato al eerder had betoogd, bestaat in de bovennatuurlijke, perfecte, eeuwige en onveranderlijke wereld.
Een nominalist redeneert als volgt. Als hij een dier ziet lopen op straat, ziet hij een uniek dier, met bijzondere kenmerken en zelfs een eigen naam. Maar het heeft wel gemeenschappelijke kenmerken met andere dieren en daarom is voor deze soort het abstracte begrip hond bedacht. Elke rechtgeaarde hondenbezitter zal het met die zienswijze eens zijn.
Nu denkt u misschien ‘nou en’? Maar stel dat de realisten gelijk hebben, dan moet dé ideale Nederlander of Belg dus bestaan. En stel dat wij kunnen vaststellen aan welke kenmerken die ideale Nederlander/Belg moet voldoen, dan kunnen wij hen langs deze meetlat leggen en hen verdelen in echte Nederlanders/Belgen, bijna-Nederlanders/Belgen of on-Nederlanders/Belgen, net zoals in Nazi-Duitsland mensen werden onderverdeeld in Über- en Untermenschen, al naar gelang zij meer of minder arische kenmerken vertoonden. In onze postmoderne tijd, die het dogma predikt dat alles plaats-, tijd- en persoonsgebonden is en de individualiteit en uniciteit benadrukt, hebben de realisten het moeilijk, maar elke dag horen en lezen we in de media discussies en debatten die te herleiden zijn tot ‘de strijd om de universalia’.
Heeft u ook vragen?
Mail deze naar redactie@g-geschiedenis.eu
G/Geschiedenis
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
