Frans Van Cauwelaert

Lode Wils

Politieke biografie

Doorbraak, Antwerpen 2017

983 blz., ? 39,95 ISBN 978 94 926 3903 5

Van Cauwelaert (1880-1961) is een naam van formaat in de Belgische politieke geschiedenis van de 20ste eeuw. Deze ‘haan’ die samen met Van de Vyvere en Alfons Van de Perre in het Belgische parlement in het voorjaar 1919 als loyaal Belgische minimalisten de Vlaamse taaleisen verdedigde, verdiende een gedegen gebundelde biografie. De vijfdelige biografie die emeritus hoogleraar geschiedenis Lode Wils tussen 1998 en 2009 over Van Cauwelaert publiceerde, is in dit ene volume mooi gebundeld en licht aangevuld tot een vlot leesbare turf van formaat. Met de andere ‘kraaiende hanen’ (merkwaardig dat de politieke wegbereiders van de Vlaamse Beweging de erenaam ‘haan’ in plaats van ‘leeuw’ kregen) Louis Franck en Kamiel Huysmans zou vooral Van Cauwelaert als parlementslid (1910-1961, voorzitter van de Kamer van Volksvertegenwoordigers 1939-1954) en als katholiek burgemeester en havenschepen van Antwerpen blijven aandringen op de taalkundige ontvoogding van het onderwijs, de administratie en het gerecht in Vlaanderen en een beter taalkader voor het Belgische leger. Zijn politiek engagement werd ook gepropageerd via zijn eigen krant, De Standaard. Hij stimuleerde de economische ontwikkeling van Vlaanderen, onder meer door het oprichten van verzekeringsmaatschappij Mercator (nu Baloise) en de uitbreiding van de Antwerpse haven.

De biografie focust op de politieke strijd en het vasthouden aan een legalistisch minimalistisch Vlaams nationalisme van Van Cauwelaert. Als getrouwe katholiek was de eenheid van België vanzelfsprekend. Ook de internationale relaties kwamen noodgedwongen aan bod, pro-Amerika en Groot-Brittannië, evenals de Benelux, maar voorstander van een neutralisering van Duitsland. Tijdens beide wereldoorlogen was hij gevlucht, in de Eerste naar Nederland en in de Tweede naar de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. Zijn laatste politieke engagement kon dan ook niet beter afgesloten worden dan als voorzitter van het Beneluxparlement in 1957.

Frans Van Cauwelaert overleed in 1961 en kreeg een grootse begrafenis. Deze politieke biografie doet dit monument van de Vlaamse Beweging meer dan recht, het herstelt ook een negatieve beeldvorming die door harde (gecollaboreerde) Vlaamse nationalisten over hem werd verspreid. De auteur geeft in de eindbalans van dit (politieke) leven een duidelijk positief oordeel en herneemt de labels de Messias en de O’Connell van Vlaanderen. Deze Ierse katholiek slaagde er in de 19de eeuw in om via vreedzame weg de Ierse stem in Londen te laten weerklinken. Wie er een politiek statement van Wils voor hedendaags gebruik in ziet, mag dat doen.