Een verhaal dat blijft plakken Duct tape.

Duct Tape, die grijze rol die bij klusjes en schade altijd weer uitkomst biedt, wie heeft het eigenlijk niet in huis? Het zou in de Tweede Wereldoorlog voor het eerst gebruikt zijn door het Amerikaanse leger. Maar is dat wel zo?

Het begrip duck tape, dus zonder ’t’, duikt voor het eerst op in 1899 wanneer het wordt omschreven als een katoenen sierband op een kledingstuk. Het Engelse woord duck is ontleent aan het Nederlandse ‘doek’, een lap stof dus. We komen de naam weer tegen in 1902 toen bij de aanleg van de Manhattan Bridge in New York in lijnzaadolie gedrenkte katoenen stroken werden gebruikt om de staalkabels van de nieuwe brug tegen roestvorming te beschermen. Ook deze repen werden duck tape genoemd en de zo verkregen bescherming net zo duurzaam ‘als de windsels van een Egyptische mummie’.

Tape houdt zelf een wrakke jeep bijeen

Duck tape was dus uitdrukkelijk nog niet de plakband die wij nu kennen. Helemaal onbekend was zoiets niet. De Engelse chirurg Horace Day had al in 1845 een klevende chirurgische tape bedacht. Beiersdorf, een Duitse apotheek, patenteerde in 1882 de eerste hechtpleister. En in 1923 bracht de Minnesota Mining & Manufacturing Company (beter bekend als 3M) onder de merknaam Scotch het eerste plakband voor thuis- en kantoorgebruik op de markt.

Zo bezien was het een kwestie van tijd dat een product als duct tape zich zou aandienen. Het wachten was op een noodzaak. Die kwam in de Tweede Wereldoorlog en werd gevoeld door een bezorgde moeder: Vesta Stoudt. Zij werkte toen voor een bedrijf dat granaten voor het leger in kisten verpakte. Daarbij was het belangrijk dat de explosieven droog zouden blijven. De kisten werden daarom afgedicht met geïmpregneerde stroken papier waarbij een uiteinde los werd gehouden, zodat de reep met een soepele trekbeweging snel verwijderd kon worden. Maar dat werkte niet altijd even goed. De soldaten hadden moeite de kisten snel te openen omdat het papier zich vaak niet in één haal liet verwijderen maar in stukken afgepeld moest worden. Onder vijandelijk vuur kon dat levens kosten. Nu had Vera Stoudt zelf twee zonen in het leger en het zat haar dan ook niet lekker. Ze kwam met het idee het papier te vervangen door een veel steviger waterafstotende tape op basis van textiel. De proefversie die ze maakte werkte fantastisch. Maar niemand pikte haar idee op totdat ze zich in 1943 met een brief rechtsreeks tot president Roosevelt richtte. De firma Johnson and Johnson kreeg de opdracht het idee van Vesta Stoudt verder uit te werken. Het nieuwe product werd, vanwege de gewoven stof die als basis werd gebruikt, duck tape genoemd en was natuurlijk legergroen.

De soldaten die de tape gebruikten ontdekten al snel dat het niet alleen goed werkte op de munitiekisten, maar geschikt was voor allerlei voorkomende (nood)reparaties. Jeeps, geweren en zelfs vliegtuigen werden er mee opgelapt. De manschappen noemden het de ‘100 mile an hour tape’ omdat het zelfs een opgekalefaterde jeep met een snelheid van 160 kilometer bij elkaar zou houden.

Houston, we’ve had a problem’

Na de oorlog vond duck tape ook buiten het leger enthousiaste gebruikers. Aanvankelijk vooral voor het afdichten van luchtkokers. Die worden in het Engels ‘ducts’ genoemd en daarom werd de oorspronkelijke naam duck tape, bewust of onbewust, vervangen door het woord duct tape en was een naamsverwarring geboren. De kleur werd het bekende zilvergrijs, net als de buizen waarvan de verbindingsnaden met de tape werden gedicht.

Duck of duct tape, u mag kiezen, is ondertussen uit geen gereedschapskist meer weg te denken. Een nare scheur in een tent of doek? Duct tape. Na een aanrijding een bumper eventjes vastzetten? Duct tape! Legendarisch is de rol van duct tape bij de onfortuinlijke vlucht van de Apollo 13 in 1970. Op weg naar de maan was er een explosie aan boord (‘Houston, we’ve had a problem’). Die noodsituatie vroeg om veel kunst en vliegwerk. Om het kooldioxidegehalte binnen op een veilig niveau te houden moesten de luchtfilters van de Apollo worden aangesloten op zuiveringstoestellen van de maanlander. Maar die waren niet voor elkaar gemaakt. Door creatief gebruik van duct tape wist de bemanning toch de koppeling te leggen en keerde de Apollo na een riskante reis veilig terug op aarde.

De in jaren opgebouwde roem dat bijna elke tegenslag met duct tape was te trotseren werd in 2009 in het populair-wetenschappelijke televisieprogramma Myth busters uitvoerig op de pijnbank gelegd. Twee mannen werden op een onbewoond eiland achtergelaten met alleen duct tape en hun inventiviteit. Ze maakten met behulp van de tape een hut, schoenen, bedden, gereedschap, watercontainers, middelen voor de jacht en uiteindelijk zelfs een kano waarmee het eiland kon worden ontvlucht. Conclusie: duct tape mag in geen enkel overlevingspakket ontbreken.

‘Duct tape-alert’ leidt tot leeggekochte schappen

Dat vond in 2003 ook de Amerikaanse overheid toen als voorbereiding op een mogelijke terroristische aanval de bevolking werd opgeroepen een noodrantsoen aan te leggen. Uitdrukkelijk werd daarbij ook duct tape genoemd, bedoeld voor het afplakken van ramen als bescherming tegen een biologische of chemische aanslag. De Amerikanen namen het ter harte; binnen een paar dagen was in het hele land geen duct tape meer te krijgen. Het zou de geschiedenis ingaan als het duct tape-alert. Een beetje spottend werd ook gesproken van duct and cover, analoog aan het duck and cover (onder de tafel duiken voor dekking) dat tijdens de Koude Oorlog als advies had geklonken voor bij een atoomaanval.

Kan de tape nu werkelijk elke situatie redden? Toen in 2017 tijdens de wereldkampioenschap voetbal-kwalificatiewedstrijd Bulgarije-Nederland een van de doelnetten een gat vertoonde, werd dat tot groot vermaak van de commentatoren snel met duct tape opgelost. Desondanks verloor Oranje na dramatisch slecht spel met 0-2 waardoor Nederland uiteindelijk werd uitgeschakeld. Heel voetbalminnend Nederland sprak er schande van. Daar kon zelfs de duct tape niets aan veranderen.