Bart D. Ehrman
Hoe een verboden religie de wereld veroverde
Uitgeverij Balans, Amsterdam 2018
Vert. Ineke van den Elskamp, Aad Janssen en Pon Ruiter
359 blz., ? 24,95 ISBN 978 94 600 3826 6
Hoe kon de leer van een handvol joden zo snel miljoenen aanhangers krijgen? Bart Ehrman, een autoriteit op het gebied van de vroeg-christelijke geschiedenis, probeert de explosie van het christendom in de laatste eeuwen van het Romeinse Rijk strikt historisch te verduidelijken. Gebaseerd op bestaande literatuur komt de auteur tot verrassende vaststellingen.
Gewoontegetrouw focust hij op keizer Constantijn, die in 312 van vervolger in bekeerling veranderde en de deur opende voor de dominantie van het christelijk geloof in het Westen. Een keerpunt ongetwijfeld, maar ook zonder Constantijn was de doorbraak onafwendbaar, stelt Ehrman. Tegelijk is het moeilijk te achterhalen wat zijn bekering precies inhield. Dat was een nieuw begrip, voordien konden goden probleemloos worden toegevoegd, maar de god van Galilea claimde exclusiviteit, reden ook voor vervolging. Het vroege christendom wiste, vaak met geweld, veel van de heidense cultuur die het verving uit; tegelijk zijn er weinig concrete gegevens over de mechanismen van de exponentiële geloofsgroei. Veel wijst erop dat bekering toen niet het gevolg was van openbare prediking of huis-aan-huis-werving, maar vooral gebeurde via bestaande sociale netwerken. Volgelingen werden aan hoog tempo gerekruteerd door persoonlijk contact in de eigen omgeving, met mond-tot-mondreclame als het ware. Behalve Paulus, die helemaal brak met het jodendom, zijn er in de vroegste eeuwen vrijwel geen reizende evangelisten te bespeuren. Ehrman vermeldt een aantal troeven die Romeinse burgers konden bekoren: de nadruk op de kerk als een grote familie, de zorg voor de minder bedeelden en de belofte van een hiernamaals. Beetje sneu toch dat de originele titel – The Triumph of Christianity – sneuvelde, al dekt die perfect de lading, uit de mond van een agnost zonder triomfalistische connotatie.
G/Geschiedenis
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
