Vera Celis

‘Geletterdheid is meer dan enkel vlot kunnen lezen en schrijven’

Vera Celis Vlaams volksvertegenwoordiger (N-VA)

1 op 7 Vlaamse volwassenen kampt met een geletterdheidsprobleem. ‘Niet enkel mensen die leven aan de rand van de maatschappij worden getroffen, maar ook mensen zoals u en ik die een normaal leven leiden’, schrijft Vera Celis van N-VA.

Ze zijn een vergeten groep in onze maatschappij: de volwassenen die kampen met een geletterdheidsprobleem. Vroeger werden ze oneerbiedig analfabeet genoemd, vandaag krijgen ze de stempel van ‘laaggeletterd’. Uit de PIAAC-studie uit 2012 – een grootschalig internationaal onderzoek dat de vaardigheden van volwassenen test – blijkt dat 1 op 7 Vlaamse volwassenen kampt met een geletterdheidsprobleem. Geletterdheid gaat al lang niet meer enkel over vlot kunnen lezen en schrijven. Geletterdheid betreft àlle vaardigheden die noodzakelijk zijn om volwaardig te kunnen meedraaien in onze ‘informatiemaatschappij’: vlot met digitale media werken, vlot kunnen rekenen en vlot informatie verzamelen, interpreteren en verwerken, je tax-on-web kunnen invullen en insturen, …. Laaggeletterden zijn de slachtoffers van een maatschappij waarin alles steeds sneller en digitaler wordt. De opkomst van de digitale technologie heeft ons leven in de laatste twintig jaar op veel vlakken comfortabeler gemaakt, maar is tevens meedogenloos voor diegenen die aangeven dat ze het tempo niet meer kunnen volgen.

Geletterdheid is meer dan enkel vlot kunnen lezen en schrijven

Laaggeletterdheid situeert zich momenteel nog steeds in de taboesfeer. Het gaat hier immers niet enkel over mensen die leven aan de rand van de maatschappij, maar ook over mensen zoals u en ik die een normaal leven leiden. Je zal als volwassene maar dag in, dag uit geconfronteerd worden met een gevoel van onmacht en schaamte: de schaamte wanneer je de bijsluiter van een medicijn niet begrijpt, wanneer je er niet in slaagt om de treinregeling op te zoeken op het internet, wanneer je er niet in slaagt om de factuur van je elektriciteitsleverancier te ontcijferen en online te betalen. De meeste van hen zijn ‘plantrekkers’ en hebben eigen strategieën om die zaken te regelen, anderen geraken door hun achterstand steeds meer in een sociaal isolement.

Dit taboe doorbreken en daardoor het probleem oplossen, is al 25 jaar lang de passie van de leerkrachten en vrijwilligers aan de 13 Centra voor Basiseducatie in Vlaanderen. Door hun ruim en laagdrempelig opleidingsaanbod slagen de centra erin om het zelfbeeld van hun cursisten op te krikken en hen de kracht te geven om uitdagingen aan te gaan. Om laaggeletterdheid uit de taboesfeer te halen, moeten we het thema bespreekbaar maken in alle domeinen van onze maatschappij: op de werkvloer, in de sportclub, in de culturele verenigingen, bij sociale instanties, bij uitzendkrachten, maar ook in familie- en vriendenkringen. De centra zijn hierbij een betrouwbare partner.

Dit was ook de filosofie van het Strategisch Plan Geletterdheid van de vorige Vlaamse Regering dat vorig jaar in 2016 afliep: alle beleidsdomeinen van de Vlaamse Regering werden mee in het bad getrokken om laaggeletterdheid bespreekbaar te maken en aan te pakken. Een evaluatie aan het begin van 2017 legde enkele pijnpunten bloot: ondanks de fantastische initiatieven op het terrein, is er nog te weinig samenwerking tussen actoren die het verschil kunnen maken en slagen we er in het algemeen nog te weinig in om kwetsbare personen met een geletterdheidsprobleem te bereiken en uit te nodigen om hulp te zoeken. Het gevolg is dat de verworven expertise van geslaagde lokale initiatieven nog te weinig verspreid wordt naar instanties en organisaties die er baat bij kunnen hebben.

Onrustwekkend is ook de stijging van het aantal jongeren met een diploma secundair onderwijs dat het minimale geletterdheidsniveau niet behaalt.

De Vlaamse Regering werkt op dit moment aan een nieuw kader rond geletterdheid. Wat mij betreft is het duidelijk: we hebben een geletterdheidsplan nodig met een gemeenschappelijke visie en strategie, met heldere doelstellingen, met gedefinieerde verantwoordelijkheden en met partnerschappen die actief worden opgevolgd en geëvalueerd. Het nieuwe plan moet vooral focussen op de meest kwetsbaren in onze maatschappij. We hebben het hier niet enkel over volwassenen die geletterdheidsproblemen ondervinden, maar ook over een steeds groter wordende groep van jongvolwassenen tussen 16 en 24 jaar die volgens de PIAAC-studie het basisniveau niet halen. Op dit moment is 1 op de 10 jongeren uit deze leeftijdscategorie zelfs onvoldoende geletterd. Onrustwekkend is ook de stijging van het aantal jongeren met een diploma secundair onderwijs dat het minimale geletterdheidsniveau niet behaalt.

Een goed uitgebouwd geletterdheidsplan gaat daarom hand in hand met de modernisering van het secundair onderwijs van deze Vlaamse Regering: basisgeletterdheid krijgt daar terecht een meer prominente plaats. Wij zullen erop toezien dat dat ook blijkt bij het debat over de eindtermen.

Laten we deze week van de geletterdheid aangrijpen om laaggeletterdheid bij jongeren en volwassenen terug onder de aandacht te brengen, om het taboe van laaggeletterdheid te doorbreken, om de schaamte weg te nemen. Maar laten we vooral het hele jaar dóór alert zijn voor geletterdheidsproblemen in onze omgeving.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content