‘Gebruik de “bubbel-logica” om in te spelen op zin voor verantwoordelijkheid van de bevolking’

‘De precieze invulling van deze sociale versoepeling is nog verwarrend en ook de onderliggende logica is niet helder’, schrijft een groep wetenschappers van de vakgroep Ontwikkelings-, Persoonlijkheid en Sociale Psychologie van de UGent.

De overheid besliste woensdag tot een sociale versoepeling in het kader van de strijd tegen het coronavirus. Dit is een goede zaak want we hebben een fundamentele behoefte aan warme sociale contacten. Maar de invulling van deze sociale maatregel roept heel wat vragen op. De onderbouwing voor de keuze van vier contacten is niet helder. Wij pleiten ervoor om de bubble-logica te blijven hanteren: het is belangrijk dat we slechts met één bubbel in contact komen, zowel om een opflakkering van het virus te vermijden als om onze motivatie op peil te houden. Onze verbondenheid hangt bovendien niet af van het aantal contacten, maar de warmte ervan.

De bevolking hunkert ernaar om opnieuw bij familie of vrienden op bezoek te kunnen gaan. Dat de regering op deze vraag inging is een goede zaak. Warme sociale contacten en verbondenheid zijn evenzeer een basisbehoefte als eten en drinken. Als we intimiteit en wederzijdse zorg ervaren, als we samen kunnen lachen en plezier maken, dan komt dit ons welbevinden ten goede. We kunnen onze batterijen opladen en dat geeft ook nieuwe zuurstof aan onze motivatie.

Deze sociale keuze van de regering is goed getimed. Uit de motivatiebarometerstudie aan de UGent blijkt dat ons gevoel van verbondenheid geleidelijk afnam sinds het begin van de lockdown. We slaagden er aanvankelijk in om via digitale wegen sociale contacten te onderhouden, maar deze formule vertoonde enige slijtage. Het perspectief om op Moederdag fysiek samen te kunnen komen met je moeder is een echte sociale opsteker. Dat deze sociale contacten reeds op zondag en niet pas vanaf maandag mogelijk zijn getuigt van empathie en flexibiliteit.

Eén goede ‘klik’ volstaat

Dankzij deze sociale versoepeling mogen we zelfs tot vier verschillende personen ontmoeten. De invulling van deze versoepeling riep onmiddellijk heel wat vragen op. Wat als mijn gezin uit vijf personen bestaat? Gaat het om vier personen die behoren tot eenzelfde ‘bubbel’? Mogen het vier personen zijn uit vier verschillende ‘bubbels’? Dit principe kan breed opgevat worden, waarbij mensen het maximaal aantal toegelaten contacten (4) opzoeken. De precieze invulling van deze sociale versoepeling is dus nog verwarrend en ook de onderliggende logica is niet helder.

Vanuit een psychologisch standpunt is wat telt niet zozeer het aantal contacten, maar de kwaliteit ervan. Het is vooral cruciaal om een goede ‘klik’ te ervaren bij het ontmoeten van anderen. Dit is reeds mogelijk als je in contact komt met één enkele persoon. We hoeven dus niet per definitie met veel personen in contact komen om onze basisbehoefte aan verbondenheid te bevredigen. Het ontmoeten van vier personen is dus niet nodig om ons gevoel van verbondenheid op te krikken.

De bubbel-logica motiveert

Vanuit een motivationeel standpunt is de logica achter deze sociale versoepeling niet helder en dit is problematisch. Het erg specifieke getal 4 dreigt de basisfilosofie die experten al zolang prediken te doen verwateren: “beperk het aantal bubbels waarmee je in contact komt om een opflakkering van het virus te beperken”. In sommige gevallen betekent het ontmoeten van vier personen immers dat je met mensen uit vier verschillende bubbels in contact komt. Denk aan een alleenstaande persoon die met vier verschillende vrienden afspreekt. Deze persoon volgt in strikte zin de regel, maar “zondigt” tegelijk wel tegen de basisfilosofie.

Experts waarschuwen al vele weken dat het in contact komen met mensen uit veel verschillende bubbels het virus zal doen opflakkeren. Deze logica is glashelder. Dit inzicht zorgt er ook voor dat de bevolking uit volle overtuiging achter de maatregelen blijft staan. Ze blijft gemotiveerd omdat ze begrijpt waarom het zo belangrijk is om sociaal contact te vermijden. Maar omdat deze bubbel-logica nu niet als basisprincipe wordt genomen voor het invullen van de sociale maatregel dreigt dit motiverend inzicht verloren te gaan. Dan wordt het getal vier mogelijks een arbitrair getal dat zelfs kan vloeken met de basisprincipes en bij sommige mensen een onrechtvaardigheidsgevoel oproept.

Gezond verstand

De overheid riep haar bevolking gisteren op tot verantwoordelijkheidzin. Opdat burgers verantwoordelijkheidszin zouden opnemen is het cruciaal dat ‘het waarom’ van deze verantwoordelijkheid goed wordt toegelicht. De overheid had dit op een meer overtuigende wijze kunnen doen door de bubbel-logica als basisprincipe naar voren te schuiven voor de sociale versoepeling. Dankzij dit logische principe kan je als overheid ten volle appeleren aan het gezond verstand van de bevolking. De bubbel-logica stimuleert de bevolking om doordachte keuzes te maken en vrijwillig verantwoordelijkheid op te nemen voor hun gedrag. Dit is cruciaal als we het motivationeel draagvlak voor de maatregelen hoog willen houden.

Omdat we overtuigd zijn dat de bubbel-logica meer motiverend is en het contact met één ander bubbel volstaat om ons meer verbonden te voelen, roepen we de bevolking op om vrijwillig het aantal sociale contacten tot één bubbel te beperken. Als we dit allen doen, dan slagen we er samen in om op de opflakkering van dat verduivelde virus te beperken.

Maarten Vansteenkiste, Bart Soenens, Branko Vermote, Joachim Waterschoot, Sofie Morbée werken aan de vakgroep Ontwikkelings-, Persoonlijkheid en Sociale Psychologie van de UGent.