Fraude: hoe België voor 208 miljoen euro werd opgelicht

België betaalde ruim 208 miljoen euro roerende voorheffing terug aan buitenlandse pensioenfondsen die daar volgens de fiscus geen recht op hadden. Een Britse rechtbank bevestigt aan Knack dat recent één betrokkene is aangehouden in het kader van een Belgisch gerechtelijk onderzoek naar de vermeende fraude.

Welkom in de wondere wereld van de witteboordencriminaliteit. Het Brusselse parket voert al sinds 2015 onderzoek naar een uitgekiend mechanisme dat de Belgische schatkist in drie jaar tijd meer dan 208 miljoen euro heeft gekost. Het gaat om de terugbetaling van ingehouden roerende voorheffing op dividenden. Dat zit zo. Wanneer een Belgische inwoner dividenden ontvangt op de aandelen die hij bezit in Belgische bedrijven, gaat de belasting daarop – de zogenaamde roerende voorheffing – automatisch naar de fiscus. Maar buitenlandse pensioenfondsen gevestigd in een land waarmee België een belastingverdrag heeft afgesloten, mogen daarna de volledige teruggave van die roerende voorheffing vragen.

De Belgische fiscus betaalde onterecht 208 miljoen euro belastingen terug. 10 ambtenaren hadden helemaal niets opgemerkt.

Tussen 2012 en 2015 heeft de Belgische fiscus honderden van die terugbetalingen uitgevoerd. Achteraf bleek dat de aandeelhouders in kwestie – Amerikaanse, Britse, Ierse en Luxemburgse pensioenfondsen – waarschijnlijk geen recht hadden op de terugbetaling. Dat ontdekte België na een tip van een EU-lidstaat waar dezelfde vermeende daders hadden toegeslagen, en werd als eerste onthuld door La Libre Belgique.

De FOD Financiën preciseert aan Knack dat volgens de huidige stand van zaken ‘de fraude een bedrag van 208.042.693,36 euro beloopt’.

Een team van tien ambtenaren bij de fiscus had al die tijd helemaal niets opgemerkt. Ze hadden bovendien een hele betalingsachterstand opgelopen. Gelukkig maar, want tussen de documenten waarop het Brusselse parket bij de FOD Financiën beslag liet leggen, zaten nog een pak verdachte aanvragen tot terugbetaling – goed voor nog eens 300 miljoen euro. Opmerkelijk is dat níémand achteraf kwam aankloppen om dat geld alsnog te claimen.

Kneepjes van het vak

Slim gebruik van legitieme achterpoortjes in de wet, of oplichting en valsheid in geschrifte?

Het parket van Brussel startte in 2015 het onderzoek Reclaim op, bijgestaan door politiespeurders van de Centrale Dienst voor de Bestrijding van de Georganiseerde Economische en Financiële Delinquentie (CDGEFID). Ze proberen te achterhalen wie het hele mechanisme in gang heeft gezet, wie de winsten opstreek, en hoe ze precies te werk gingen.

De speurders stelden bijvoorbeeld vast dat in één dag tijd aandelen in Bel-20-bedrijven overgingen van het ene pensioenfonds naar tal van andere. Geoorloofde beurstechnieken of fictieve aandelentransacties? Het gevolg was dat elk pensioenfonds op zijn beurt dezelfde roerende voorheffing terugvroeg bij de Belgische fiscus. Met succes. Bovendien zouden daarbij valse stukken zijn gebruikt. De speurders proberen ook te achterhalen waar de opbrengsten uiteindelijk zijn beland. Follow the money, zoals dat heet. Ze stelden vast dat het geld niet altijd bij de pensioenfondsen terechtkwam, maar onderweg deels in de zakken van tussenpersonen verdween.

Vermoed wordt dat een aantal betrokkenen de kneepjes van het vak leerden bij Solo Capital, en vervolgens het mechanisme verfijnden bij de andere twee financiële dienstverleners.

Het onderzoek door het Brusselse parket focust voornamelijk op de rol die drie financiële dienstverleners hebben gespeeld – zoals de krant De Tijd vorig jaar berichtte. Die drie verhandelden namens de pensioenfondsen aandelen in Belgische bedrijven of gaven aan tussenpersonen de opdracht om in België de terugbetaling van de roerende voorheffing te vragen. Het gaat om Solo Capital in het Verenigd Koninkrijk, North Channel Bank in Duitsland en Salgado Capital in de Comoren.

Het gros van de Belgische terugbetalingen verliep via Solo Capital, opgericht door de Britse miljonair Sanjay Shah, die momenteel in Dubai verblijft.

Het parket beschouwt Solo Capital, North Channel Bank en Salgado Capital als drie gescheiden dossiers – al zijn er heel wat parallellen. Vermoed wordt dat een aantal betrokkenen de kneepjes van het vak leerden bij Solo Capital, en vervolgens het mechanisme verfijnden bij de andere twee financiële dienstverleners.

Aanhouding

In het gerechtelijk onderzoek naar Salgado Capital zijn recent belangrijke stappen gezet. Knack vernam uit goedgeïnformeerde bronnen dat de Brit Guenther K. (50), die in het verleden nog bij Solo Capital had gewerkt, net voor de zomer op verzoek van een Brusselse onderzoeksrechter in het Verenigd Koninkrijk is gearresteerd door de Greater Manchester Police. De onderzoeksrechter had daarvoor een Europees aanhoudingsmandaat uitgeschreven.

Het contactcentrum van de Londense rechtbank Westminster Magistrate’s Court, bevoegd voor overleveringen van personen aan andere landen, bevestigt de informatie aan Knack: ‘Op 18 juni 2019 is de man gearresteerd in antwoord op een bevelschrift van België voor fraude. Een dag later verscheen hij voor het eerst voor de rechtbank. Tot 26 juni zat hij in Londen in de gevangenis. Hij werd tot 26 september in voorlopige vrijheid gesteld mits er een borgsom werd betaald. Die dag vindt de volgende hoorzitting plaats voor de rechtbank.’ Al die informatie wordt nu pas voor het eerst publiek gemaakt.

Naar verluidt vecht K. zijn overlevering aan België aan maar zijn advocaat, Kevin Robinson van bureau Howard Kennedy LLP in Londen, geeft daarop geen commentaar.

Knack vernam dat de onderzoeksrechter in het kader van het Salgado-onderzoek ook beslag liet leggen op een bankrekening in Singapore, waar vermoedelijk een deel van de Belgische roerende voorheffing werd geparkeerd. Op de rekening, die níét toebehoort aan K., stond ruim 13 miljoen euro. Goedgeïnformeerde bronnen stellen bovendien dat het Brusselse parket Salgado Capital en K. zal vervolgen voor oplichting en valsheid in geschrifte. Het parket bevestigt noch ontkent: ‘Géén commentaar.’

Solo Capital heeft advies ingewonnen bij gereputeerde Belgische advocaten. Geen enkele overheid in eender welk land heeft enig bewijs gevonden van wangedrag.

K. zelf ontkent alle aantijgingen. Zijn advocaat stuurde de volgende verklaring: ‘Mijn cliënt weerlegt volledig elke suggestie dat hij, direct of indirect, betrokken is geweest bij crimineel gedrag van welke aard dan ook, of enige onbetamelijkheid of onregelmatigheid. Tussen 2012 en 2015 hield hij zich bezig met het verhandelen van zeer liquide aandelen in een aantal landen. Die handel bestond uit het kopen en verkopen van aandelen, terwijl het volledige marktrisico werd genomen. Het was volledig normaal, het was legaal, het werd helemaal eerlijk uitgevoerd en was niet in strijd met enige relevante wettelijke vereiste. Er bestaat een aanzienlijke hoeveelheid bewijsmateriaal die aantoont dat dat het geval is.’

Gereputeerde advocaten

In het onderzoek naar Solo Capital stellen goedgeïnformeerde bronnen dat het Brusselse parket overweegt om de Britse groep te vervolgen voor oplichting en valsheid in geschrifte. Maar de formele beslissing daarover is nog niet gevallen. Opnieuw bevestigt noch ontkent het parket.

Jack Irvine, woordvoerder van Solo Capital-oprichter Sanjay Shah, reageert dat Solo Capital niets illegaals heeft gedaan. ‘Solo Capital heeft advies ingewonnen bij gereputeerde Belgische advocaten. Overheden in het VK, België, Duitsland en Denemarken hebben de activiteiten van Solo onderzocht en er is geen bewijs van fraude gevonden en er is geen enkele betrokkene aangeklaagd of gearresteerd. Sanjay Shah verwelkomt de mogelijkheid om uiteindelijk zijn naam te zuiveren, wat een diepgaand effect heeft gehad op zijn reputatie en zijn business. Het gebruik van woorden als “oplichting” en “valsheid in geschrifte” is volstrekt onverantwoordelijk, en doet geen recht aan Belgische wetgevers die een wereldwijde reputatie hebben op het gebied van juridisch fatsoen.’

Win-win

Ook in het opsporingsonderzoek rond de North Channel Bank zit schot. Via een rechtshulpverzoek van België werd in 2017 een huiszoeking uitgevoerd bij de bank in Mainz, om informatie over betrokken Amerikaanse pensioenfondsen te verzamelen. Verder zijn de aandelen van de bank intussen door de Duitse overheid in beslag genomen, en is het oude management van de bank vervangen door een nieuw.

Duitsland wil tot elke prijs vermijden dat de bank omvalt, want dan zou de Duitse overheid moeten opdraaien voor de depositogaranties. Maar wie wil er nu een bank kopen waar een juridische claim boven hangt? En dus probeert het nieuwe management tot een vergelijk te komen.

Knack vernam uit goedgeïnformeerde bronnen dat North Channel Bank momenteel onderhandelt met de Belgische FOD Financiën en het Brusselse parket, om tot een dading en minnelijke schikking te komen. De deal zou erin bestaan dat België vergoed zou worden met de verkoop van de aandelen van North Channel Bank (= de civiele dading) in ruil voor strafrechtelijke immuniteit (= de minnelijke schikking). Het parket en Financiën geven geen commentaar. North Channel Bank laat wel weten dat het ‘actief meewerkt met de Belgische overheid’. Afgelopen maandag kreeg de bank in Denemarken nog een miljoenenboete voor het oplichten van de schatkist.