Factcheck: Nee, dezelfde jongen overleed niet in drie landen aan covid-19

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Een hoax over persmanipulatie doet de ronde in België. Media zouden dezelfde foto van een overleden jongen gebruiken om te berichten over coronaoverlijdens in drie verschillende landen. De oorzaak van de verwarring (en de complottheorie) blijkt een screenshot te zijn van een zoekopdracht in Google Afbeeldingen.

Op 26 augustus post iemand een collage in de Facebookgroep Vlaams Front. De tekst bij de afbeelding: ‘Het zal je maar overkomen… Drie keer dood gaan aan corona in drie verschillende landen dan nog ook! En als “Belgisch” slachtoffer passen ze gratis ook nog eens je geslacht aan. #persmanipulatie.’ Het bericht wordt 127 keer gedeeld en bereikt zo 29.000 Facebookgebruikers.

Lees telkens verder onder de afbeeldingen

We zien een collage van drie screenshots met telkens dezelfde foto van een jongen. Links zou het gaan om een Portugese jongen van 14, in het midden over een Britse jongen van 13 en rechts over een Belgisch meisje van 12. Alle drie zouden ze overleden zijn aan het coronavirus.

De screenshots verschenen begin april al op verschillende Twitteraccounts, vaak in combinatie met elkaar. We trachten de bron van de drie screenshots (van links naar rechts) te achterhalen.

Screenshot 1

Bovenaan het linkse screenshot herkennen we het logo van Daily Mail. We vinden effectief een artikel van dat Britse medium met die foto. Het artikel van 29 maart gaat over de jongste coronadode in Europa op dat moment.

Het bijschrift bij de foto is: ‘Vitor Godinho, 14, afkomstig uit Ovar, Portugal, is vermoedelijk de jongste persoon die overleed aan het coronavirus in Europa’. De tekst uit het screenshot komt voor in het artikel van Daily Mail. Het gaat dus over een echt screenshot van een gepubliceerd artikel.

Over de dood van de veertienjarige jongen, die ook aan psoriasis leed, is ook in de Portugese media bericht. Ook andere media berichten over zijn overlijden, vaak met de bewuste foto.

Screenshot 2

Centraal in de collage zien we een screenshot dat wellicht afkomstig is van een Britse smartphone: we lezen linksboven ‘vodafone UK’. De lay-out doet vermoeden dat het gaat over een bericht op sociale media. Het bericht roept op om ’te delen’ en ‘een ketting van gebeden te starten voor Ismail’. Het gaat hier dus niet over een gepubliceerd nieuwsartikel.

De post op sociale media vermeldt de dood van Ismail Mohamed Abdulwahab, een schooljongen uit Brixton die op 13-jarige leeftijd overleden zou zijn aan het coronavirus. Wanneer we zoeken op zijn naam vinden we verschillende artikels over zijn overlijden. Bij die nieuwsartikels vinden we echter nergens de foto van Vitor Godinho.

Wel circuleerde er op sociale media eerder al een foutieve foto van Ismail. In dat geval ging het over een foto van Ierse jongen die in 2017 overleed. Wellicht raakte ook de foto van de Portugese jongen verward met het bericht op sociale media over Ismail.

Screenshot 3

Op het rechtse screenshot kunnen we niet meteen bron afleiden: de rode aanduiding verbergt de bron. Op eerdere versies van de collage, die circuleren op Twitter, kunnen we echter lezen dat het gaat over een foto gepubliceerd door Daily Express.

https://twitter.com/TheAnonymous_ZA/status/1246504450413539329TheAnQnymous_ZA #PunishThemhttps://twitter.com/TheAnonymous_ZA

Sad how this kid died in 3 different countries. In two of them he was a boy. In the other, a girl. No one deserves to die thrice. #COVID2019 #coronavirus pic.twitter.com/bSx0zlbBEG

— TheAnQnymous_ZA #PunishThem (@TheAnonymous_ZA) April 4, 2020

We zoeken met Google naar Afbeeldingen met enkele zoektermen die we lezen op het screenshot: ‘Belgium coronavirus Daily Express‘. Dat geeft onder andere het volgende opvallende resultaat:

De foto lijkt hier dus wel degelijk gebruikt door Daily Express met als bijschrift: ‘België coronavirus: 12-jarig meisje sterft aan coronavirus’. Ging het Britse medium in de fout?

Als we doorklikken komen we bij een artikel van Daily Express van 31 maart met als titel ‘Europa’s jongste slachtoffer van het coronavirus: 12-jarig meisje sterft’.

Daily Express berichtte over een Belgisch meisje dat stierf aan het coronavirus. Onderaan het artikel worden andere jonge Europese slachtoffers opgesomd. Het artikel sluit daarom met een foto van de 14-jarige Portugees Vitor Godinho, met een correct bijschrift.

Daily Express gebruikte dus correct de foto van Vitor Godinho, maar Google combineert een foto uit dat artikel met de titel over een Belgisch coronaslachtoffer. Zo ontstond wellicht de verwarring.

Deze hoax met Britse oorsprong over persmanipulatie dook eerder al op in de Verenigde Staten, Kroatië en Nederland. Telkens werd het bericht onderzocht door onafhankelijke factcheckers en beoordeeld als onjuist.