Expo : Symbolic Violence

De Leuvense Kruidtuin kreeg een shot hedendaagse kunst toebedeeld.

De Leuvense Kruidtuin kreeg een shot hedendaagse kunst toebedeeld. Carte blanche

De eerbiedwaardige Leuvense Kruidtuin – de oudste van ons land – kreeg een shot hedendaagse kunst toebedeeld. Met het programma “Zomer in de Kruidtuin” mag het botanische groen zich meten met kunst of dienen als gewillig decor. Voor het eerst gaf men aan 1 artiest carte blanche.

De beloftevolle Brasschaatse kunstenares Tinka Pittoors (1977) kleurt buiten de lijnen op een plaats waar alles binnen de perken blijft. Grassprietjes die in het gelid staan, en plantjes die angstvallig gelabeld zijn, worden bevraagd door het eigenwijze werk van Pittoors. Bijna alle werken werden met deze specifieke plaats in gedachten geconcipieerd.

Symbolic violence, een term van de Franse socioloog Pierre Bourdieu (1930-2002), overkoepelt inhoudelijk Tinka Pittoors’ expo in Leuven. Symbolic violence is een vorm van dominantie die zich op symbolische wijze manifesteert. Het gaat om niet-fysiek geweld dat bestaande sociale relaties in stand moet houden. Pittoors zet die definitie over op onze omgang met de planeet aarde. Of hoe we de natuur knechten en manipuleren.

Dominantie

Met bloemen en blaadjes van plastic en gevonden objecten zoals de paal van een basketbalring inclusief de betonnen verankering, speelt Pittoors geraffineerde spelletjes waarmee ze de bezoeker uitdaagt. Ook die groene blaadjes van plastic blijken onderhevig aan de seizoenen. Na enkele maanden in de tuin is de verkleuring een feit.

Pittoors’ beelden zorgen voor subtiele chaos In deze gecoiffeerde omgeving. Aan de zeldzame Doodsbeenderboom zit een dode tak die het einde van de boom inluidt. De beschermde boomsoort mag men evenwel niet zomaar omhakken. Een dode tak in een meticuleus onderhouden en geordende botanische tuin is een anomalie. Pittoors mat de tak enkele blaadjes uit plastic aan. Enkel wie de tuin kent zal de schurkenstreek opmerken. De kunstenares steekt een handje toe aan de schone schijn die symbolic violence eigenlijk is. Tezelfdertijd kan men dit als een sarcastisch strikje interpreteren.

In het werk Cruise control toont Pittoors de vanzelfsprekendheid waarmee de mens over de natuur regeert. Buxusmallen, een vogelkooi, een vaas met valse bloemen en spiegels die in warenhuizen aan de kassa zijn opgesteld om het winkelwagentje te controleren, zijn op een smetteloos grasveldje opgesteld. Met een buxusmal snoeit de tuinmens de perfecte bolvorm. Het grasveld is zo onwezenloos perfect dat het op kunstgras begint te gelijken. De westerse mens heeft een aversie voor een vleugje ongecontroleerde natuurlijkheid. De tuin als ecologische woestijn: een pelouse met uitheemse bloemen in bakken.

Elders zet Pittoors vraagtekens bij het afspannen van eigendommen. Een afgedankte voetbalgoal (Zoning) ligt horizontaal op het grasveld: een ridicuul zicht en zonder voorkennis moeilijk te begrijpen. Het is enigszins spijtig dat de expo niet het hele jaar op de site aanwezig kan zijn. De esthetiek, onderhevig aan de wisselende seizoenen, zou er wel bij varen.

Huwelijksfoto’s

Bezoekers die zonder voorkennis het parcours afleggen, zullen de boodschap en de dubbele bodems niet snappen. Een pas getrouwd koppeltje zag in Cruise control de gedroomde setting voor huwelijksfoto’s. Domineren en gedomineerd worden, zonder te weten was het koppel al overgeschakeld van de wittebroodsweken naar het echte huwelijksleven.

Al is niet elk werk even spraakmakend – de wandtekening bijvoorbeeld -, en soms gewoon te vergezocht, toch is deze expo in de openlucht zonder meer verkwikkend. De conceptuele aard van Pittoors’ kunst wint aan zinnelijkheid en esthetiek door de omgeving van de Kruidtuin. Dezelfde promenade in een white cube zou op pijnlijke wijze de tekortkomingen van zo’n steriele tentoonstellingsruimte blootleggen. Neen, een uitgelezen omgeving werkt altijd in het voordeel. De jarenoude botanische expertise gemend met de persoonlijke besognes van een kunstenares – of hoe dominantie al onze relaties kleurt.

Symbolic Violence
Tot 5 september
Kruidtuin
Kapucijnenvoer 30
Leuven
www.zomerindekruidtuin.be

Matthias Depoorter