Matthias Depoorter

Expo: De Burcht. Verdwenen stadskern van Antwerpen

Matthias Depoorter Matthias Depoorter is recensent Expo.

Het ontstaan van de wereldvermaarde haven van Antwerpen had ook negatieve gevolgen.

Het ontstaan van de wereldvermaarde haven van Antwerpen had ook negatieve gevolgen.

De Burcht

In De Burcht. Verdwenen stadskern van Antwerpen (***) in het Antwerpse Museum Mayer van den Bergh worden we via een kleinschalig tentoonstellingsparcours door het echte historische hart van Antwerpen gegidst. Enkel het Steen is vandaag een relict uit die pioniersdagen.

De Burcht was een natuurlijke landtong in de Schelde, al sinds de achtste eeuw een nederzetting en een plaats voor het laden en lossen van goederen. Het was een soort foetale voorafspiegeling van Antwerpen. Hier ontstond in de latere middeleeuwen de eerste stadsmuur en de Vierschaar of het gerechtshof. Het was een mercantiel centrum beschermd door muur en wal. De expo heeft men in Mayer van den Bergh opgehangen aan de vier belangrijkste gebouwen op de site: het Steen, het Reuzenhuis, de Sint-Walburgiskerk en de Werf of de Vismarkt.

In naam van de vooruitgang

Het waren de eisen van de industrie, met de nood aan een gestroomlijnde haven en een rechtgetrokken stroom, die in 1884 de Burcht van de kaart veegden. In naam van de vooruitgang waren het verregaande infrastructuurwerken die de Burcht bedreigden.

Een van de centrale punten in de Burcht werd ingepalmd door de Sint-Walburgiskerk. Het was niet zomaar een huis gewijd aan god, maar ook een eldorado voor de kunstliefhebber. De trappen in het koor van de Sint-Walburgiskerk leidden ooit naar Rubens breedsprakige jeugdwerk De kruisoprichting. Die dramatische scenografie werd steen voor steen afgebroken vanwege stabiliteitsproblemen. Heden gaat het altaarstuk een interessante dialoog met dat andere chef d’oeuvre, De Kruisafname, in de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal aan, maar de barokke context kan nooit meer hersteld worden.

Presentatie

Fritz Mayer zag de ernst van het drama in en collectioneerde al wat hij kon. Archeologische artefacten, plannen, kunstwerken en een 3D-reconstructie van de Sint-Walburgiskerk maken het verhaal tastbaar in een correcte, maar weinig swingende expo. De documenterende aanpak is perfect verdedigbaar, maar mist de visuele overtuiging om echt top te kunnen zijn.

Mayer tikte bijvoorbeeld een smeedijzeren slot, dat op de plaats van de Vierschaar gevonden werd, op de kop. Het dateert uit het begin van de zestiende eeuw. Of hij verzamelde armenpenningen van de Sint-Walburgiskerk.

Het is de moeder van Mayer, Henriëtte, die na zijn dood in 1901 het huidige museumgebouw liet optrekken met een voorgevel met spitsbogen die uitermate gelijkt op de voormalige pastorie in de Burcht. We kunnen enkel concluderen dat het geschiedkundig inzicht van Mayer in die tijd een zeldzaamheid was.

Eigenlijk zou dit een uitgesproken MAS-verhaal kunnen zijn: met veel ruimte, een overtuigende opstelling en kundig uitgelezen artefacten. Eigenlijk verdient dit verhaal een groter forum.

Museum Mayer van den Bergh deed wat het moest doen, met de middelen die het heeft en ondersteund door prima wetenschappelijk onderzoek. De Burcht is een verhaal om te koesteren.

De Burcht
Tot 30/10
Museum Mayer van den Bergh
Lange Gasthuisstraat 19
2000 Antwerpen
Website

Matthias Depoorter

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content