Ludo Bekkers

‘Expo Alec Soth: verslag van het Amerikaanse leven’

Ludo Bekkers Kunst- en fotografierecensent

Het FoMu in Antwerpen doorbreekt de onbegrijpelijke omerta rond de Amerikaanse fotograaf Alec Soth met een machtig overzicht van vier van zijn belangrijkste reeksen.

Uit 'Sleeping by the Mississippi'
Uit ‘Sleeping by the Mississippi’© Alec Soth

Hoewel Alec Soth (Mineapolis, 1969) beweert hij dat hij de Amerikaanse traditie van lyrische documentaire fotografen zoals Robert Frank, Stephen Shore en Joel Sternfeld voortzet toch is zijn oeuvre toch heel anders.

In reeksen zoals over de Mississippi, de Niagara-watervallen, de uitgestrekte woestijnen en wilde terreinen, de stadjes en hun buitenwijken, zijn pertinent de achtergrond van indringende verslagen van zekere aspecten van het Amerikaanse leven en de gedragingen van zijn gemengde bevolking aanwezig.

Soth is een waarnemer, dat is uiteraard elke fotograaf, maar hij kijkt naar de omgeving met soms een cynisch, soms een teder en verwonderd oog. Zijn foto’s kenden in de VS veel succes maar in Europa stelde hij, buiten Berlijn en Moskou, maar zelden tentoon.

Het FoMu in Antwerpen doorbrak die onbegrijpelijke omerta met een machtig overzicht van vier van zijn belangrijkste reeksen die ook in boekvorm zijn verschenen en nu samengebracht werden onder de door hem gekozen titel “Gathered Leaves” : “Sleeping by the Mississippi” uit 2004, “Niagara” uit 2006, “Broken Manual” uit 2010 en “Songbook” waaraan hij werkte van 2012 tot 2014.

Hij koos de algemene titel “Gathered Leaves” uit een tekst van de Amerikaanse dichter Walt Whitman uit 1855 waarin hij een tocht suggereert waarbij hij op jacht is in de woestenij en de bergen. Wanneer de avond is aangebroken zoekt hij een veilige plek om de nacht door te brengen :

“Falling asleep on the gathered leaves with my dog and gun by my side”. Aangezien Soth ook een avontuurlijk leven leidt – hij is niet alleen maar fotograaf maar ook docent, uitgever, blogger en instagrammer – koos hij de tekst van Whitman om duidelijk te maken dat een tentoonstelling van zijn werken evolueert van de pagina van een boekmaquette tot aan de muren van een museum of galerie. Een boek of tentoonstelling bestaat voor hem uit losse bladen fotopapier die hij samen zoekt om er een homogeen ensemble van te maken.

In het spoor van de Mississippi

Een van zijn grote projecten was in 2004 “Sleeping by the Mississippi” waarbij hij de rivier, 3.200 kilometer lang zuidwaarts met zijn grootformaatcamera volgt. Het is een hedendaagse versie van de oer-Amerikaanse roadtrip die Jack Kerouac beschreef. Onderweg fotografeert hij bijvoorbeeld een man die vastzit aan zijn jongensdroom, de legendarische piloot Charles Lindbergh (we laten zijn nazisympathie even buiten beschouwing) nog altijd als een held beschouwt en fier de modellen van het legendarische vliegtuig toont waarmee Lindbergh voor het eerst in een non-stopvlucht de oceaan overstak.

Hij portretteert een domineesvrouw die aan God denkt en een foto van een engel toont of een andere vrouw, in een wit kleed en met hoedje, die op haar bed zit met een sprei waarop ze afbeeldingen van prinsessen heeft geborduurd zoals ook zij graag had willen zijn. Dromen doet men vaak in bed en dat meubel heeft Soth in deze reeks vaak in beeld gebracht, meestal leeg, in een ziekenhuiskamer, een motel of gedumpt op de slijkerige oevers van de rivier. Het bed is als een vehikel voor de dromen. Met die afzonderlijke beelden weeft de fotograaf een patroon dat zijn reeks een betekenis geeft.

Van spectaculaire zelfmoorden tot idyllische huwelijksreizen

Uit 'Niagara'
Uit ‘Niagara’© Alec Soth

Een ander interessant project is Niagara uit 2006. De Niagara-watervallen zijn al van oudsher het decor voor spectaculaire zelfmoorden maar ook van idyllische huwelijksreizen. Soth raakte er door bezeten “Wanneer ik de watervallen als een metafoor beschouw, dan denk ik aan intense seksualiteit en een onhoudbaar verlangen”. Vanzelfsprekend heeft hij oog gehad voor de majestueuze natuur die hij zowel in kleur als zwart-wit registreerde. Maar zonder zijn uitleg zou de bezoeker geen raad weten met de naakte koppels in hun hotelkamer of de handgeschreven kattebelletjes die hij vond, fotografeerde en inlijstte. Liefdesbetuigingen of gemiste kansen die zich aan de oever van de rivier niet lieten zeggen maar wel noteren. Met scherp.

Het oeuvre van Alec Soth is niet te vergelijken met de foto’s van andere fotoreporters. Bij hem gaat het om diepliggender motieven die niet de zogenaamde werkelijkheid weergeven maar een onderhuidse die hij aanvoelde en trachtte fotografisch weer te geven. Zijn tentoonstelling is voor de bezoeker een proeve van in- en meeleven. Een experiment dat de moeite loont.

Tentoonstelling “Alec Soth – Gathered Leaves”. Antwerpen FoMu nog tot 4 juni.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content