Spanningen aan de Wit-Russische grens: EU stelt uitzonderlijke en tijdelijke asielmaatregelen voor

.

De Europese Commissie heeft een aantal tijdelijke en uitzonderlijke asiel- en terugkeermaatregelen voorgesteld die Polen, Litouwen en Letland moeten helpen om de noodsituatie aan de grens met Wit-Rusland te beheren. Het voorstel strookt met het verbod op pushbacks, beklemtoont de Commissie.

De maatregelen bieden Polen, Litouwen en Letland de mogelijkheid om de registratieperiode voor asielaanvragen te verlengen van de huidige drie tot tien dagen naar vier weken. Ze mogen de asielprocedure binnen een maximumtermijn van zestien weken toepassen in centra aan de grens, van de aanvragen tot het eventuele beroep. De drie lidstaten zullen ook vereenvoudigde en snellere nationale terugkeerprocedures kunnen gebruiken voor mensen wier aanvraag is geweigerd.

Aan de Europese buitengrenzen in Polen, Litouwen en Letland zijn de voorbije maanden vele duizenden migranten toegestroomd. De Europese Unie beticht de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko ervan de crisis georkestreerd te hebben en de migranten in te zetten als politiek wapen, als vergelding tegen de Europese sancties tegen zijn regime. Volgens de laatste cijfers van de Commissie zijn dit jaar iets minder dan 8.000 migranten via Wit-Rusland in de EU gearriveerd: 4.285 in Litouwen, 3.255 in Polen en 426 in Letland. Duizenden migranten zitten nog steeds vast aan de grens.

Hoewel de Europese diplomatieke forcing bij de landen van oorsprong en transitlanden en de luchtvaartmaatschappijen van de voorbije weken al tot resultaten heeft geleid, blijft de situatie aan de grens ‘delicaat’, aldus eurocommissaris voor Binnenlandse Zaken Ylva Johansson. ‘Om onze grenzen te beschermen geven we flexibiliteit en steun aan de lidstaten om deze noodsituatie te beheren, zonder compromissen te sluiten over mensenrechten’, legde de Zweedse sociaaldemocrate uit.

Johansson beklemtoonde dat de noodmaatregelen, die beantwoorden aan een vraag van de drie landen, het recht op asiel overeind houden, en doelgericht en tijdelijk zijn. Ze gelden voor zes maanden. De Commissie doet hiervoor beroep op een artikel uit het verdrag betreffende de werking van de EU-verdrag (78.3) dat het mogelijk maakt om voorlopige noodmaatregelen te nemen bij een migratiecrisis aan de buitengrenzen. Een gekwalificeerde meerderheid van de lidstaten moet hiermee instemmen. Het Europees Parlement heeft enkel een adviesrecht. Daar reageerde de sociaaldemocratische en groene fracties al afwijzend op het voorstel.

.
.© Getty Images

Ook Amnesty International is ontstemd over de afwijking van de gangbare Europese regels. ‘Asielzoekers vier maanden lang vasthouden, zonder de normen inzake bescherming die het internationale recht vereist, komt neer op het de facto normaliseren van onwettelijke hechtenis aan de Europese buitengrenzen’, klaagt directeur Eve Geddie van het Europese bureau van de mensenrechtenorganisatie aan.

Amnesty vindt de ‘mishandeling en instrumentalisering van migranten en asielzoekers’ door Loekasjenko ‘abominabel’, maar tegelijkertijd exploiteert hij ‘de EU’s eigen neiging om mensen aan hun grenzen als een bedreiging te zien’. ‘Als de EU kan toestaan dat een minderheid van lidstaten de reglementen weggooit vanwege de aanwezigheid van enkele duizenden mensen aan de grens, dan gooit ze zelf elke autoriteit op het vlak van mensenrechten en de rechtsstaat weg’, aldus Geddie.

Ngo’s klagen al maanden de houding van Polen aan, dat hekken met prikkeldraad heeft opgeworpen, duizenden soldaten naar de grens heeft gestuurd en de noodtoestand heeft uitgeroepen, waardoor de toegang tot het gebied verboden is. Ze bekritiseren het beleid van pushbacks van migranten naar Wit-Rusland, waardoor de migranten in bijzonder penibele omstandigheden vastzitten in het grensgebied. Volgens Poolse media zijn al minstens twaalf mensen omgekomen aan beide kanten van de grens. Litouwen startte op zijn beurt met de bouw van een muur, riep de noodtoestand af en keurde een wet goed die de grenswachters toestaat om migranten over de grens te zetten.

Partner Content