De Sloveense premier Janez Jansa betuigt steun aan het verzet van Hongarije en Polen tegen de koppeling tussen de uitkering van Europese steun en het respect voor de rechtsstaat.
Dat blijkt uit een brief die Jansa heeft gestuurd naar de Europese Raadsvoorzitter Charles Michel.
Hongarije en Polen blokkeerden maandag de Europese meerjarenbegroting en het coronaherstelfonds van 750 miljard euro omwille van een nieuw mechanisme dat de uitkering van fondsen koppelt aan het respect voor de rechtsstaat. Slovenië blokkeerde niet, maar uit de brief blijkt dat Ljubljana het manoeuvre van Boedapest en Warschau niet ongenegen is.
‘Alleen een onafhankelijke rechterlijke instantie kan zeggen wat de rechtsstaat is, geen politieke meerderheid’, zo schreef Jansa in een brief die dinsdag naar Michel werd gestuurd. De Sloveense premier laakt dat er ‘met twee maten en gewichten’ wordt gewerkt.
Jansa, een geestesgenoot van de nationalistische Hongaarse premier Viktor Orban, verwijst in de brief naar de ervaringen met autoritaire regimes die Centraal- en Oost-Europese landen beleefden onder het communisme, en die hen terughoudend maken om delen van hun soevereniteit op te offeren.
Toch kijken niet alle lidstaten uit de regio er op dezelfde manier tegenaan. Hoewel ze samen met Hongarije en Polen in de Visegrad-groep zitten, stappen Slovakije en Tsjechië vooralsnog niet mee in het verzet. De Roemeense premier Ludovic Orban hamerde op het belang van de rechtsstaat als garantie dat ‘het geld van belastingbetalers rechtvaardig en efficiënt wordt besteed’.
Orban zelf koppelde woensdag de discussie over de rechtsstaat aan het immigratiebeleid. ‘In Brussel zien ze vandaag enkel landen die migranten binnenlaten als landen met een rechtsstaat’, stelde hij in een verklaring. Het mechanisme komt volgens hem neer op een chantagemiddel tegen lidstaten die zich verzetten tegen migratie.
Compromis?
Tegelijkertijd lijkt Orban voor het eerst de deur naar een mogelijk compromis te openen. De Hongaarse premier eist ‘objectieve criteria’ en ‘een mogelijkheid tot juridisch beroep’ vooraleer hij zou kunnen instemmen met een procedure die kan leiden tot de opschorting van Europese fondsen.
De staatshoofden en regeringsleiders van de 27 lidstaten houden donderdag een videoconferentie. Die was voorzien voor een overleg over de aanpak van de coronapandemie, maar aangenomen wordt dat ook de onuitgegeven blokkering van de meerjarenbegroting en het herstelfonds ter sprake zullen komen.
Nu de tweede coronagolf hard toeslaat, is de nood aan een volwaardige Europese begroting en een herstelfonds groter dan ooit. ‘Ik vraag de regeringen om blijk te geven van verantwoordelijkheidszin tegenover de eigen burgers en alle Europeanen op dit cruciale moment. Keur het plan goed’, lanceerde eurocommissaris voor Economische Zaken Paolo Gentiloni woensdag een nieuwe oproep.
