In een videoconferentie tussen de Amerikaanse buitenlandminister Mike Pompeo en zijn Europese ambtgenoten heeft Duitsland een nieuw international format bepleit om de Israëlische annexatieplannen te bespreken. Pompeo ‘nam nota’ van het voorstel, én van ‘de meningsverschillen onder de lidstaten’, erkende de hoge vertegenwoordiger van het Europees buitenlands beleid Josep Borrell na afloop.
De regering van premier Benjamin Netanyahu zou vanaf juli de eerste stappen kunnen zetten om delen van de Westelijke Jordaanoever te annexeren. De regering beroept zich op het vredesplan van de Amerikaanse president Donald Trump, maar de Palestijnen wijzen het plan af en op internationaal niveau groeit de ongerustheid over de gevolgen voor de regionale stabiliteit en een tweestatenoplossing. ‘We erkennen dat het Amerikaanse plan een momentum heeft gecreëerd waar er geen was’, zo verklaarde Borrell na afloop van de Europese videoconferentie met Pompeo. ‘Dit momentum kan gebruikt worden om een gemeenschappelijke internationale inspanning te lanceren, maar op basis van de bestaande internationale parameters.
Voor Borrell is duidelijk dat het Amerikaanse plan die parameters niet respecteert. Hij herhaalde dat het conflict in het Midden-Oosten enkel opgelost kan worden in een politieke dialoog tussen Israël en de Palestijnen. Die moet leiden tot een tweestatenoplossing, met een wederzijdse overeenkomst over de grenzen en de status van Jeruzalem. Ook de Duitse minister Heiko Maas waarschuwde dat een annexatie niet zonder gevolgen zou blijven. Hij bepleitte een nieuw internationaal format om de spanningen tussen Israël en de Palestijnen te bespreken. Pompeo ‘nam nota’, maar ook de Europese verdeeldheid ontging hem niet. ‘Wanneer je naar Luxemburg en Hongarije luistert, hoor je verschillende standpunten en dat merkte hij op’, erkende Borrell.
De Luxemburgse minister Jean Asselborn vergeleek de Israëlische plannen met de Russische annexatie van de Krim, terwijl Hongarije het plan van Trump steunt. De Europese Unie heeft het van oudsher lastig om een uitgesproken eensgezind standpunt over het Midden-Oosten te vertolken en de dreigende annexatie stelt de Europese beleidsmakers dan ook opnieuw voor de uitdaging om met één stem te spreken en te wegen op de gebeurtenissen.
Met Pompeo bespraken de Europeanen ook de toegenomen ‘assertiviteit’ van China op het wereldtoneel. Borrell suggereerde een afzonderlijke Amerikaans-Europese dialoog over de positionering van China en de bescherming van westerse waarden en belangen, maar tegelijkertijd wil Europa de dialoog met Peking blijven voeren. Aanstaande maandag is een topoverleg tussen de Europese leiders en de Chinese premier Li Keqiang gepland.
