Over de val van Rutte III: ‘Die mensen zijn geruïneerd’

MARK RUTTE. 'Hij zegt te weten dat het anders moet.' © BELGAIMAGE
Peter Casteels

Ondanks de toeslagenaffaire ziet journaliste Sheila Sitalsing Mark Rutte gewoon opnieuw premier worden.

Vorige vrijdag trad de Nederlandse regering-Rutte III af. De reden was de toeslagenaffaire, waarbij meer dan 20.000 ouders onterecht van fraude werden beschuldigd bij het ontvangen van kinderbijslag. Het zal Mark Rutte (VVD) niet tegenhouden om zichzelf na de verkiezingen van 17 maart op te volgen als premier, denkt Sheila Sitalsing, journaliste en columniste van de Volkskrant.

Is het kabinet terecht opgestapt over deze affaire?

Sheila Sitalsing: Ja. Dat was de enige manier om recht te doen aan het leed van de slachtoffers en de fouten die er zijn gemaakt, zeker ook in staatsrechtelijke zin. De fundamentele rechten van burgers zijn geschonden: ze zijn ten onrechte aangemerkt als fraudeur, zonder hen ook de kans te geven om zich op een ernstige manier te verdedigen tegen die beschuldigingen. Het ging om tienduizenden euro’s die zij in één keer moesten terugbetalen. Die mensen zijn geruïneerd.

Dit is een schandaal waarbij het cliché van een orwelliaanse overheid van toepassing is. Hoe kon het zover komen?

Sitalsing: Sinds een jaar of twintig is de overheid heel streng geworden. Er kwam terecht een focus op fraudebestrijding, want er waren ook wel misbruiken, maar de uitvoering daarvan was heel rigide. Mensen die een formulier misschien per ongeluk verkeerd invulden, of te laat inleverden, werden meteen als fraudeur gezien. Dat werd gekoppeld aan een systeem dat hele groepen aanmerkte als risicoprofielen. Mensen met een laag inkomen, inwoners van een bepaalde buurt of Nederlanders met een dubbele nationaliteit waren op die manier allemaal al bij voorbaat verdacht.

Dit is wat je krijgt als je te veel bezuinigt en ambtenaren vervangt door een algoritme.

Werd er dan aan etnisch profileren gedaan?

Sitalsing: Dat speelde zeker een rol. Daar is het laatste woord ook nog niet over gezegd, want dat soort risicoprofielen worden door heel veel overheidsdiensten gebruikt. Dat is wat je krijgt als je bezuinigt door veel ambtenaren buiten te gooien, om ze te vervangen door een algoritme. Een computer heeft geen oog voor menselijke fouten.

Wij waren wat jaloers, want in België stappen ministers nooit meer op. Maar Mark Rutte wordt bij de verkiezingen in maart gewoon weer lijsttrekker voor zijn partij. Het ontslag van politici betekent in Nederland dus niet zo heel veel.

Sitalsing: Inderdaad, ik vind dat erg brutaal van Rutte. Hij laat even zien dat hij spijt heeft, zegt te weten dat het anders moet, en vraagt de kiezers meteen om een nieuwe kans. Dat haalt een groot deel van de erkenning onderuit. Maar het lijkt erop dat hij de verkiezingen gewoon weer gaat winnen, als er tijdens de campagne geen rare dingen meer gebeuren. Veel Nederlanders vinden de aanpak van de coronacrisis belangrijker dan dit schandaal, en corona heeft van hem een staatsman gemaakt.

Rutte is ondertussen al tien jaar premier. Volgt hij zichzelf dan straks weer op?

Sitalsing: De VVD staat onbedreigd bovenaan in de peilingen. Rutte heeft ook de ambitie om opnieuw premier te worden. Hij heeft ook geen enkele andere hobby dan de politiek. Hij wil heel graag de langstzittende premier van Nederland worden, en boven aan de lijstjes in de geschiedenisboeken staan.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content