‘Ook in Europa verbergt Charles Michels wollige taalgebruik de leegheid van zijn plannen’

Er is weer een top van Europese regeringsleiders en staatshoofden om de Europese Unie uit de crisis te slepen. Of duwt de top de EU juist in een crisis?

‘Europa was op slot, de afgelopen maanden, maar in de supermarkt waren veel dingen gewoon te krijgen. De economie lag plat, grenzen waren dicht, mensen zaten in lockdown – maar Duitse crackers, Engelse koekjes, Poolse lenzenvloeistof en Spaanse aardbeien waren te koop. In Lissabon, Berlijn en Den Haag. Ongelooflijk eigenlijk, als je erover nadenkt’, noteert journaliste Caroline de Gruyter in haar wekelijkse column over politiek en Europa in de Nederlands krant NRC Handelsblad. ‘Dit is maar een van de indicaties dat het met Europa niet zo slecht gaat als sommigen zeggen. Regeringen, ook de minder empathische, hebben alles gedaan om de interne markt overeind te houden. En doen dat nog.’

Bij elke crisis wordt er gespeculeerd over het einde van de EU en de euro. Dat was zo tijdens de bankencrisis, de eurocrisis en de vluchtelingencrisis en het is nu niet anders met de coronacrisis. De voorbije maanden zagen we een verdeeld Europa: elk land probeerde op zijn eigen manier het coronavirus te pareren, en hield geen rekening met de andere lidstaten. Herinner u, bijvoorbeeld, hoe elk land naar zichzelf keek om mondmaskers te kunnen aanschaffen. Van een Europese aanpak was geen sprake.

Er is de afgelopen maanden veel fout gelopen in de Europese Unie. Niet alleen staken politici elkaar de loef af, de Europese instellingen gaven ook niet thuis. Maar De Gruyter meent dat we niet alleen daarnaar mogen kijken, we moeten ook oog hebben voor bijvoorbeeld de Spaanse aardbeien die hier te koop waren. En ze verwijst naar de ‘solidarity tracker’, een door de denktank ECFR ontwikkelde tool die de solidariteit tussen de landen tijdens de coronacrisis in kaart brengt. ‘Terwijl politici elkaar verrot scholden, schoten landen elkaar te hulp als nooit tevoren. Van Zweden naar Spanje, Ierland naar Bulgarije’, aldus De Gruyter, die concludeert dat de vele zegeningen van de EU er wel voor zorgen dat de politici de EU uiteindelijk toch steeds weer overeind houden.

De EU staat nu weer voor zo’n belangrijke horde waarbij ze kan laten zien hoezeer het Europese project gemeend is. Eind deze week vergaderen de staatshoofden en regeringsleiders via een videoverbinding over het herstelfonds om de Europese economie uit het moeras te trekken. Die vergadering wordt geleid door de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, maar de kritiek op hem zwelt aan. Michel wordt een gebrek aan daadkracht verweten. Europa komt stilletjesaan tot dezelfde conclusie die hier al eerder werd getrokken tijdens zijn premierschap: zijn wollige taalgebruik verbergt de leegheid van zijn plannen, en hij dreigt daarbij helemaal irrelevant te worden.

Nochtans staat er veel op het spel voor Europa. Er moet worden onderhandeld over een nieuwe meerjarenbegroting van 1100 miljard euro voor de volgende zeven jaar en een tijdelijk herstelfonds van 750 miljard euro. Waar moet dat geld vandaan komen? Hoe moet dat worden verdeeld? Daarover armworstelen de staatshoofden en regeringsleiders op deze cententop. Europa wil met al dat geld niet alleen de landen erbovenop helpen na de coronacrisis, maar meteen ook de Green Deal doorvoeren – de geplande vergroening van de samenleving. Het gaat dus over heel veel geld én over een essentieel project voor de toekomst van de EU.

Dat de lidstaten daarover al op vrijdag 19 juni overeenstemming bereiken, verwacht niemand. Met name de ‘Vrekkige Vier’ – Nederland, Oostenrijk, Denemarken en Zweden – liggen dwars, maar ook andere landen sputteren nog tegen. Vanaf 1 juli wordt Duitsland voorzitter, en dan kan bondskanselier Angela Merkel al haar diplomatieke talent en daadkracht bovenhalen om ergens in juli tot een akkoord te komen.

Het worden nog zeer harde noten om te kraken, en het is niet verwonderlijk dat daarbij opnieuw wordt gespeculeerd over het uiteenvallen van de EU en het einde van de euro. Het is díé druk die soms nodig is om een akkoord te bereiken. Om alle landen te laten beseffen dat ze toch nog beter af zijn in de Europese Unie dan in hun dooie eentje. Want al zijn de Belgische aardbeien verrukkelijk, we zijn toch ook blij dat we al in het begin van de lente Spaanse aardbeien in onze winkels vinden, naast Duitse crackers, Engelse koekjes en Poolse lenzenvloeistof. En dat ze er zelfs lagen tijdens de grootste crisis die ons sinds de Tweede Wereldoorlog heeft getroffen.