Hongarije en Polen blokkeren de Europese meerjarenbegroting en het coronaherstelfonds omwille van het mechanisme dat de uitkering van fondsen koppelt aan het respect voor de rechtsstaat. Een onuitgegeven situatie die de Europese Unie in een ernstige crisis dreigt te dompelen, waarschuwen diplomaten.
Polen en Hongarije verzetten zich maandag op een vergadering van de ambassadeurs van de 27 lidstaten tegen een princiepsakkoord dat het Duitse EU-voorzitterschap vorige week met het Europees Parlement bereikte over de meerjarenbegroting. Die voorziet vanaf 2021 tot en met 2027 zo’n 1.100 miljard euro aan uitgaven. Zonder groen licht dreigt de EU het vanaf januari met voorlopige twaalfden te moeten rooien.
Daarnaast blokkeerden Polen en Hongarije het coronaherstelfonds van 750 miljard euro. Dat speciale fonds moet vanaf het tweede kwartaal van volgend jaar subsidies uitkeren aan de lidstaten. Voor België is ruim vijf miljard euro voorzien. Het fonds kan echter pas in werking treden nadat de nationale parlementen hebben ingestemd met de verhoging van de zogenaamde eigen middelen van de EU. De EU heeft die verhoging nodig om het geld te kunnen lenen waarmee het fonds gefinancierd moet worden.
Veto’s
Alles samen gaat het dus om meer dan 1.800 miljard euro die de EU de komende jaren wil investeren om de economie erbovenop te helpen na de schok van de coronapandemie. Polen en Hongarije blokkeren de goedkeuring van het budgettaire pakket uit onvrede over een mechanisme dat de uitkering van fondsen koppelt aan het respect voor de rechtsstaat en dat subsidies kan stopzetten voor landen die bijvoorbeeld de onafhankelijkheid van het gerecht ondermijnen.
Het Duitse EU-voorzitterschap en het Europees Parlement hadden begin november een compromis bereikt over dat mechanisme. Zowel Polen als Hongarije voeren echter aan dat het akkoord veel verder gaat dan wat de regeringsleiders op hun top in juli hadden afgesproken. Beide landen liggen al jaren onder vuur omdat ze Europese fundamentele waarden op vlak van democratie en rechtsstaat zouden schenden.
De Hongaarse en Poolse veto’s dreigen de EU in een zware crisis te dompelen op een moment dat de tweede coronagolf de economie nog meer schade aan het berokkenen is. ‘Ik dring er bij de lidstaten op aan om politieke verantwoordelijkheid te nemen en de noodzakelijke stappen te zetten. Dit gaat niet over ideologieën, maar over hulp voor burgers in de ernstigste crisis sinds WOII’, zo tweette een ‘ontgoocheld’ eurocommissaris voor Begroting Johannes Hahn.
Impasse
Het is niet meteen duidelijk hoe het nu verder moet. Volgens diplomaten zullen de Duitse bondskanselier Angela Merkel, Europees Raadsvoorzitter Charles Michel en Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zich moeten beraden over de volgende stappen. Allicht komt de impasse donderdag aan bod tijdens een videoconferentie van de regeringsleiders die gepland was om de coronacrisis te bespreken.
Volgens ingewijden lijkt het alvast onmogelijk om het mechanisme nog aan te passen. In dit dossier is er geen unanimiteitsvereiste en het Duitse voorzitterschap heeft aangegeven dat het gewoon doorzet met de goedkeuring van die deal door een gekwalificeerde meerderheid van de lidstaten. Het ligt in de lijn der verwachtingen dat ook het Europees Parlement het akkoord zal bekrachtigen. Zo zou het mechanisme vanaf januari volgend jaar sowieso van kracht worden. (Belga)
