‘Hongarije en Polen beuren miljarden aan steun uit Brussel, terwijl ze de EU ongestoord ondergraven’

Politiek is de kunst van het mogelijke. Meer respect afdwingen voor de rechtsstaat bleek op de Europese top niet mogelijk.

Was het toeval of zou dat in dit geval niet bestaan? De Europese leiders waren vorige week na hun marathontop in Brussel pas weer thuis, toen in Boedapest de hoofdredacteur van de onafhankelijke nieuwssite Index werd ontslagen. De site kwam recent in handen van een bevriende ondernemer van premier Viktor Orbán van Hongarije. Vrienden van de premier legden de voorbije jaren de hand op vrijwel de hele Hongaarse mediawereld. Orbán zelf maakte van corona gebruik om zonder controle van het parlement te besturen. Bij zijn collega in Polen treedt de openbare omroep tegenwoordig op als de onvervalste spreekbuis van de nationaal-conservatieve regeringspartij. Die heeft het gerechtelijk apparaat ondertussen zodanig hervormd dat het helemaal onder haar controle staat.

Zeker de Europese Commissie had zich voorgenomen om van de meerjarenbegroting en het herstelfonds voor de coronacrisis gebruik te maken om Europese steun te schrappen voor landen die de rechtsstaat niet respecteren. Maar toen Charles Michel en Angela Merkel een akkoord hadden over de centen, waarin ook de zogenaamde ‘zuinige vier’ zich konden vinden, dreigden Orbán en zijn illiberale vrienden ermee om hun veto te gebruiken en de deal alsnog op te blazen als ze onder druk werden gezet over de rechtsstaat en de persvrijheid.

Ze wonnen daarmee een cynisch spel op de rug van landen die de coronahulp veel meer nodig hebben dan zij. Hongarije en Polen beuren miljarden aan steun uit Brussel, terwijl ze de hele Unie ondertussen ongestoord ondergraven. Ze leren andere landen in Oost-Europa en op de Balkan tegelijk ook hoe dat moet. In landen zoals Servië, Kosovo en Albanië, waarmee de Unie over steun en een later lidmaatschap praat, kunnen media langzamerhand ook nog alleen bestaan als ze de taal van de macht spreken.

Het ontslag van de hoofdredacteur van Index was niet minder dan een klap in het gezicht van Michel, Merkel en Emmanuel Macron. Het weekblad Der Spiegel vroeg zich een week eerder al af hoe Merkel nog bij China over de aanval op de rechtsstaat in Hongkong kan klagen, als in haar achtertuin hetzelfde gebeurt. En hoelang Europese burgers nog belastinggeld over hebben voor een land als Polen, waar de presidentskandidaat van de regeringspartij de hele homogemeenschap onlangs nog brutaal schoffeerde. Er wordt nu op het Europees Parlement gerekend, dat de meerjarenbegroting en de coronadeal nog moet goedkeuren. Uiteindelijk is de vraag wie moedig genoeg is om Orbán en co duidelijk te maken dat de Unie meer is dan een geldmachine. Of dat is toch wat ons altijd is gezegd.