Frans president Emmanuel Macron vergroot zijn greep op de Europese liberalen. Dat zorgt voor de nodige wrevel.
‘Het mag wel eens ophouden met dat gedonder’, zegt een hooggeplaatste politicus uit de liberale familie aan Knack. De voormalige Franse minister van Europese Zaken Nathalie Loiseau had daags voordien enkele liberale partijgenoten uitgemaakt op een off the recordbriefing voor Franse journalisten. Nadat het nieuws bekend raakte, moest ze zich noodgedwongen terugtrekken uit de strijd om het fractievoorzitterschap in het Europees Parlement. ‘Ze wilde tegen haar landgenoten opscheppen hoe haar partij de Europese liberalen zouden inpalmen’, klinkt het.
Macron voortvarend
In november raakte officieel bekend dat de La République En Marche van Frans president Emmanuel Macron ging samenwerken met de Alliantie voor Liberalen en Democraten (ALDE) in het Europees Parlement. Maar dat mocht niet zomaar een samenwerking worden. Een nieuwe naam, een nieuw gezicht. De Franse lijst kwam op onder de naam Renaissance die de ambitieuze Europese plannen van Macron moest belichamen. Met 23 zetels waren de Fransen mee verantwoordelijk voor de verkiezingsoverwinning van de Europese liberalen.
Het is een typisch staaltje Franse arrogantie om te denken dat hij de Unie zo naar zijn hand kan zetten.
Renaissance is goed voor meer dan een vijfde van de liberale zetels in het Europees Parlement. Maar gratis bestaat niet, zeker niet in de politiek. De machtsverhoudingen laten zich vertalen in de greep die de Fransen op de liberale familie hebben genomen. Hoewel iedereen beseft dat Macron ervoor heeft gezorgd dat de liberalen met de grote jongens kunnen meespelen, wordt die greep niet door iedereen gesmaakt. Zo werd, onder impuls van Macron en co., de naam van de ALDE-fractie veranderd naar Renew Europe. De Britse Liberal Democrats waren niet opgezet over het feit dat de term ‘liberaal’ uit de naam verdween. Dat bevestigen de Britse liberalen aanKnack.
‘Renew Europe lijkt nogal hard op Renaissance. Toevallig, niet?’, klinkt het wat ironisch bij de liberale partijtopper. ‘Het is exemplarisch voor de manier waarop Macron en co. de boel willen platlopen.’ Of ook de naam van de overkoepelende ALDE-partij zal veranderen? ‘Geen sprake van. Voor hetzelfde geld verkassen ze binnen anderhalf jaar naar de sociaaldemocraten’, klinkt het.
‘In de naam van de democratie’
Macron & co. stelden nog andere voorwaarden om in ruil de fractie te versterken. Ze eisten bijvoorbeeld dat de liberalen het zogenaamde Spitzenkandidatensysteem niet langer zouden onderschrijven. Die regeling bepaalt dat het Europees Parlement enkel Europese lijsttrekkers zal benoemen die voor de verkiezingscampagne hun kandidatuur indienden. Begin februari 2018 herbevestigden 57 van de 66 aanwezige liberale parlementsleden, waaronder alle Belgen, nog hun steun voor de schikking in een resolutie.
Maar eenmaal Macron toetrad – en omdat de christendemocraten transnationale kieslijsten verwierpen – veranderde het officiële standpunt van de politieke familie. Uit protest schoven de liberalen niet één, maar wel zeven Europese topkandidaten naar voor.
Die capitulatie zorgt evenzeer voor de nodige wrevel. ‘Het Spitzenkandidatensysteem is zonder transnationale kieslijsten inderdaad niet ideaal. Toch is het beter dan niets. In naam van de democratie zijn Macron – en plots ook Verhofstadt – tegen de regeling. Maar het gevolg is wel dat de Europese instellingen net minder democratisch worden. Willen we dat echt?’, vraagt de liberale partijtopper zich af.
Arrogantie
Nu de 28 staatshoofden en regeringsleiders onderhandelen over de verdeling van de Europese topfuncties, lopen de spanningen nog verder op. ‘De manier waarop Macron en Rutte de lijnen uitzetten is ongezien. Het masterplan wordt duidelijk in Parijs en Den Haag geschreven. We waren gewoon om tamelijk onafhankelijk te opereren, maar de nieuwe Europarlementsleden zijn nieuw en plooibaar’, klinkt het bij een liberaal in het Europees Parlement.
Bij meerdere nationale delegaties wordt gevreesd dat de nieuwe voorzitters een rechtsere koers zullen varen.
Macron speelt het spel bijzonder hard. Zijn binnenlandse belangen spelen daarbij een grote rol. Macron heeft tijdens zijn verkiezingscampagne aanzienlijke Europese hervormingen beloofd die hij de komende jaren moet waarmaken. Daarom wil de Franse president koste wat het kost voorkomen dat Manfred Weber, de christendemocraat die er andere plannen op nahoudt, voorzitter van de Commissie wordt.
Maar niet iedereen is overtuigd van die aanpak. ‘In de Europese Unie kan je veel meer resultaat boeken met pragmatische voorstellen. Onbesuisde ambitie werkt daarentegen contraproductief. Het is een typisch staaltje Franse arrogantie om te denken dat hij de Unie zo naar zijn hand kan zetten’, vertelt diezelfde liberaal.
Ruk naar rechts?
Macron is overigens niet de enige onbesproken figuur bij de liberalen. Ook benoeming van kersvers fractievoorzitter Dacian Ciolos zorgt voor beroering. Nadat Nathalie Loiseau zichzelf onmogelijk had gemaakt als opvolger van Verhofdstadt, stelde de voormalige Roemeense premier zich plots kandidaat.
Ciolos wordt ook wel eens de Roemeense Macron genoemd. Hij studeerde in Rennes en Montpellier, en onderhield als voormalig eurocommissaris voor Landbouw uitstekende relaties met de Fransen, de grootse ontvanger van Europese landbouwsubsidies. Niet toevallig is Ciolos Frans ereburger. Macron vond met andere woorden een uitstekende vervanger voor Loiseau op wie hij de komende jaren invloed kan uitoefenen.
Opvallend was ook dat de Nederlandse tegenkandidate Sophie in’t Veldt (D66) niet op de steun van haar liberale landgenoten (VVD) kon rekenen. De VVD stemde voor Ciolos en mocht in ruil Malik Azmani als vicevoorzitter afvaardigen. Azmani was een groot criticus van het VN-migratiepact en vindt dat nieuwkomers in Nederland pas na tien jaar een paspoort mogen krijgen.
Bij meerdere nationale delegaties wordt echter gevreesd dat Azmani en Ciolos een rechtsere koers zullen inleiden.
Verhofstadt
En dan is er nog Guy Verhofstadt. Knack berichtte eerder deze week hoe voormalig Belgisch premier begin juni door enkele partijgenoten onder toezicht werd geplaatst. In de liberale familie vrezen ze namelijk dat de persoonlijke ambities van Verhofstadt – hij wil graag voorzitter van het Europees Parlement worden – niet verzoenbaar zijn met de partijbelangen. Daarom mag de oud-premier niet langer alleen onderhandelingen voeren met de andere voorzitters.
De situatie deed wat denken aan de brexitonderhandelingen. In de documentaire Brexit behind closed doors, die Verhofstadt volgde als coördinator van de parlementaire brexitwerkgroep, eiste de Duitse christendemocraat Elmar Brok dat Verhofstadt niet langer alleen met hoofdonderhandelaar Michel Barnier zou aftoetsen. ‘Na de vergadering gaan we alle drie samen naar Barnier, niet jij alleen’, eiste Brok. Een pijnlijke stilte viel.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
