Europa mist een volwaardige maritieme strategie voor de Rode Zee

Het Suezkanaal. © belga

‘De Rode Zee is van groot strategisch belang voor Europa’, weet professor Jonathan Holslag (VUB). ‘Militair was Europa echter vaak in de verste verste niet te bespeuren.’

Zo’n vijf jaar geleden vroeg het Europees Parlement me om advies voor een nieuwe maritieme strategie. Het parlement was met name bezorgd over de toenemende maritieme invloed van China, maar ook over uitdagingen zoals piraterij en terrorisme. Een van mijn aanbevelingen destijds was dat de Europese landen zouden samenwerken rond het handvol vliegdekschepen die ze nog hadden. Vliegdekschepen blijven onmisbare platformen, maar landen als Italië, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk vinden het steeds moeilijker voldoende schepen vrij te maken voor hun escorte. Die gezamenlijke Europese ontplooiing is nu een feit. Deense, Portugese en Britse oorlogsbodems trokken mee op met de Charles de Gaulle in de Rode Zee. Een kleine mijlpaal, maar een volwaardige maritieme strategie voor die regio is nog veraf.

De Rode Zee is nog steeds de belangrijkste maritieme poort tussen Azië en Europa.

De Rode Zee is van groot strategische belang voor Europa. Ofschoon er vandaag veel gespeculeerd wordt over scheepvaart langs de Noordelijke IJszee, vormt de Rode Zee nog steeds de belangrijkste maritieme poort tussen Azië en Europa, tussen het bekken van de Indische Oceaan en dat van de Middellandse Zee. Zowat een kwart van de Europese maritieme handel passeert door de twee engtes van deze langgerekte binnenzee: het Suezkanaal en Bab el Mandeb. Militair was Europa echter vaak in de verste verste niet te bespeuren. ‘East of Suez’ verwees zelfs naar de afbrokkeling van de Britse aanwezigheid in Azië en de wereldwijde rol van de Royal Navy. Sinds enkele jaren tracht de Britse overheid er opnieuw voet aan de grond te krijgen, en ook Parijs ziet het belang van de Rode Zee in.

Toch zijn het vooral andere spelers die zich intussen in de regio hebben genesteld. De voorbije decennia droeg de Amerikaanse aanwezigheid rond de Rode Zee bij tot de wereldwijde maritieme dominantie van de VS. De Amerikanen hadden er doorgaans wel enkele oorlogsbodems liggen. Maar ookWashington botst nu op zijn grenzen. In de basis van Camp Lemonnier in Djibouti loopt het aantal Amerikaanse militairen terug. Vandaag wordt er vooral gekeken naar hoe China zijn aanwezigheid vergroot. Vlak bij de Amerikaanse basis in Djibouti heeft het een militaire uitvalsbasis gebouwd met ondergrondse bunkers, een landingsbaan voor helikopters en de voorbereidende werken voor een gigantische kade voor Chinese oorlogsschepen.

Peking houdt vol dat het slechts gaat om een ‘steunpunt’ of een ‘depot’, maar Chinese deskundigen hebben dozijnen studies gepubliceerd over hoe Djibouti zou kunnen bijdragen aan de beveiliging van Chinese overzeese belangen. Ook in de populaire verbeelding worden er mijlpalen verzet. Was het motto aanvankelijk dat China niet tussenbeide komt in de interne aangelegenheden van andere landen, dan schiep de Chinese kaskraker Operatie Rode Zee recent nog het beeld van een uiterst assertief China, met marineschepen die in de Rode Zee raketten afvuren en elitetroepen die diep in het Afrikaanse binnenland terroristen opjagen. ‘Aan alle terroristen’, klonk het, ‘blijf met jullie poten van Chinese burgers af!’ De Chinese verzuchtingen doen opvallend Amerikaans aan.

Zowat een kwart van de Europese maritieme handel passeert door de twee engtes van deze langgerekte binnenzee: het Suezkanaal en Bab el Mandeb.

Voorlopig blijft Peking inde regio vooral het verschil maken met leningen. In totaal heeft het voor ongeveer 25 miljard dollar aan krediet openstaan bij landen rondom de Rode Zee, krediet waarmee haveninfrastructuur wordt gebouwd die voor China zelf nuttig is, zoals de haven in Djibouti met de lange spoorlijn naar het Ethiopische binnenland, of Port Sudan met duizenden kilometers pijpleidingen naar het zuiden en binnenkort naar verluidt ook een spoorweg naar Tsjaad. De Russen proberen nu ook te volgen, met een industriezone aan het Suezkanaal, verregaande economische en militaire samenwerking met Ethiopië en gesprekken over samenwerking met Somaliland. De belangrijkste strijd woedt tussen de regionale spelers, tussen Saudi-Arabië en Iran over Yemen, met de Turken die nu permanent militair aanwezig zijn in Somalië en de Verenigde Arabische Emiraten die zowat overal aan de slag zijn met zakenlui en militairen.

De situatie blijft daardoor erg gespannen, zeker omdat gewapende groepen herhaaldelijk grote olietankers en andere schepen ter hoogte van de zeestraten hebben aangevallen. Europa lijkt daar niet meteen een antwoord op te hebben. Goed, we verkopen nog steeds wapens aan de regio en we hebben met de kleine vloot rondom de Charles de Gaulle opnieuw onze belangstelling getoond, maar dat is niet voldoende. Zeker niet omdat we op economisch vlak de baan blijven ruimen en op diplomatiek vlak amper van tel zijn in bijvoorbeeld de burgeroorlog in Jemen of de politieke turbulentie in Sudan. Hopelijk luidt de missie rond de Charles de Gaulle in dat opzicht een keerpunt in.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content