EU treft nieuwe sancties tegen Rusland na arrestatie Navalny

De Europese ministers van Buitenlandse Zaken zijn het eens geraakt om nieuwe sancties te treffen tegen Rusland omwille van de hechtenis van oppositieleider Aleksej Navalny. Dat heeft de hoge vertegenwoordiger van het Europees buitenlands beleid Josep Borrell maandag aangekondigd.

‘We hebben een politiek akkoord bereikt om beperkende maatregelen op te leggen tegen degenen die verantwoordelijk zijn voor de arrestatie, de veroordeling en de vervolging van Navalny’, zo verklaarde Borrell na afloop van een bijeenkomst met de buitenlandministers van de 27 lidstaten.

Voor de invoering van de sancties gaat de Europese Unie voor het eerst gebruikmaken van het nieuwe kader dat eind vorig jaar is ingevoerd om mensenrechtenschendingen te bestraffen, de zogenaamde Europese versie van de Amerikaanse Magnitsky Act.

De ministers gaven Borrell groen licht om de lijst met geviseerde Russen voor te bereiden. Ze krijgen een inreisverbod en hun eventuele tegoeden in Europa worden geblokkeerd. Borrell noemde maandag nog geen namen, maar verwacht dat de sancties ten laatste binnen een week van kracht zullen zijn.

Oligarchen

Volgens diplomaten zijn vier personen in beeld. De entourage van Navalny had aangedrongen op sancties tegen oligarchen die president Vladimir Poetin steunen, maar die zouden volgens diplomaten buiten schot blijven.

‘Als het erop neerkomt dat er tien functionarissen van het Kremlin worden bestraft die niet graag naar het buitenland reizen en geen tegoeden in het buitenland hebben, dan doet dat geen pijn en wordt er geen boodschap overgemaakt’, zei Leonid Volkov, een vertrouweling van Navalny.

Ook Europarlementslid Guy Verhofstadt reageert ontgoocheld. ‘Totaal onvoldoende’, tweette hij. ‘Het is een symbool, geen strategie die Poetin zal stoppen met de intimidatie van zijn eigen bevolking en eenieder die sympathie heeft voor de vraag naar openheid en vrijheid.’

Volgens Borrell kan de EU niet zomaar de oligarchen aanpakken. ‘We kunnen geen mensen bestraffen omdat we ze niet graag zien. We moeten bewijzen dat de oligarchen direct betrokken zijn bij de feiten die we willen sanctioneren’, legde hij uit. Zoniet dreigen de sancties al snel te sneuvelen in de rechtbank. ‘Ook dat is de rechtsstaat’, weerde de Spanjaard zich.

Na de vergiftiging van Navalny legde de EU al sancties op tegen zes personen en één organisatie. De voorbije dagen had het Kremlin gewaarschuwd voor bijkomende sancties. Rusland is ‘klaar om te reageren’ indien er ‘een nieuwe cyclus van restrictieve, unilaterale en illegitieme maatregelen’ zou worden opgestart, zei de ambassadeur bij de EU, Vladimir Chizkov, in de Duitse krant Die Welt.

Aleksej Navalny

De 44-jarige Navalny werd in januari opgepakt bij zijn terugkeer uit Duitsland. Hij werd nadien veroordeeld tot een celstraf van zo’n 2,5 jaar omdat hij de voorwaarden voor zijn invrijheidstelling na een eerdere veroordeling zou hebben geschonden tijdens zijn verblijf in Duitsland, waar hij werd behandeld voor een vergiftiging.

De EU acht die veroordeling politiek gemotiveerd en eist de onvoorwaardelijke vrijlating van Navalny. Toen Borrell op 5 februari echter naar Moskou trok om die boodschap over te maken, zette Rusland diezelfde dag een aantal Europese diplomaten het land uit en trok buitenlandminister Sergej Lavrov op een persconferentie fel van leer tegen de EU.

Confrontatiekoers

Zijn wedervaren in Moskou heeft volgens Borrell ook de twijfelaars duidelijk gemaakt dat Rusland op confrontatiekoers zit. De ministers delen volgens hem de analyse dat Rusland een autoritaire staat aan het worden is die steeds verder wegdrijft van Europa. De recente acties van het Kremlin worden ‘unaniem’ geïnterpreteerd als een ‘duidelijk signaal’ dat Rusland ‘niet geïnteresseerd is in samenwerking’, zei Borrell over het debat onder de ministers.

Daartegenover moet de EU ‘eenheid’ als grootste troef uitspelen, meent hij. Volgens de hoge vertegenwoordiger is er eensgezindheid over een drietrapsaanpak: terugslaan als Rusland internationaal recht of mensenrechten overtreedt, cyberaanvallen en desinformatie vanuit Moskou in bedwang houden, maar ook blijven samenwerken met de Russen wanneer dat in het Europese belang is, bijvoorbeeld om het Iraanse nucleaire dossier opnieuw in de goede richting te duwen.

Geen eensgezindheid

Volgens Europarlementslid Tom Vandenkendelaere (CD&V) had de EU geen andere keuze dan nieuwe sancties te nemen. ‘De problemen met Rusland tonen aan dat we alleen met Europese eenheid en eenstemmigheid het verschil zullen kunnen maken. We moeten dringend meer en beter investeren in onze eigen strategische autonomie’, reageerde hij.

De relaties tussen de EU en Rusland zijn al sinds de Russische annexatie van de Krim bijzonder slecht. Onder de lidstaten bestaat er geen eensgezindheid over de aanpak van Moskou. Een aantal van de Oost-Europese landen pleit doorgaans voor een hardere confrontatiepolitiek. Andere lidstaten beklemtonen dan weer dat tegelijkertijd ook nog steeds een dialoog met Moskou nodig is. Ook de economische relaties van elke lidstaat met Rusland spelen een rol in het Europese debat. (Belga)