De Hongaarse eerste minister Viktor Orban wil niet weten van een voorstel van de Poolse regering dat een uitweg zou kunnen bieden uit de crisis die de Europese Unie gegijzeld houdt.
De Poolse vicepremier Jaroslaw Gowin suggereerde donderdagavond dat Warschau en Boedapest hun veto tegen de Europese meerjarenbegroting en het coronaherstelfonds kunnen laten vallen als de Europese Unie een ‘interpretatieve verklaring’ aanneemt over het sanctiemechanisme voor landen die de rechtsstaat met de voeten treden.
Conflict
Omdat Hongarije en Polen vrezen dat ze geviseerd zullen worden door het nieuwe mechanisme, weigeren ze het licht op groen te zetten voor de Europese meerjarenbegroting 2021-2027 en het coronaherstelfonds, samen goed voor 1800 miljard euro. De kwestie dreigt de Europese top van donderdag en vrijdag te overschaduwen.
Lees ook: Blufpoker of Russische roulette? Polen en Hongarije spelen hoog spel met 1800 miljard
Na wekenlang aan haar veto vastgehouden te hebben, maakte de Poolse regering donderdag een opening. Vicepremier Jaroslaw Gowin zei tegen journalisten in Brussel dat hij wel wat zag in een gemeenschappelijke verklaring van de EU-lidstaten over het sanctiemechanisme.
Dat mechanisme – officieel ‘conditionaliteitsbeginsel’ – is bedoeld om Europese middelen achter te houden voor landen die inbreuken begaan op de principes van de rechtsstaat, maar enkel wanneer die de Europese financiële belangen schaden.
Gowin stelde een ‘duidelijke verklaring’ voor van de Europese leiders dat de rechtsstaatvoorwaarden ‘niet zullen worden gebruikt om ongerechtvaardigde druk uit te oefenen op lidstaten op vlakken die niets te maken hebben met het juiste gebruik van EU-geld’.
EU-bronnen reageerden meteen dat dat ook nooit de bedoeling was. Zo’n interpretatieve verklaring leek dus wel tot de mogelijkheden te behoren.
Geen haast
De Hongaarse premier Orban blijft echter voet bij stuk houden. ‘Deze oplossing, waarbij er een of andere verklaring zou worden toegevoegd als een post-it op een vel papier, zal voor ons niet werken’, zei hij vrijdagochtend op de Hongaarse radio.
Voor Orban heeft de goedkeuring van de Europese meerjarenbegroting geen haast. Ook zonder nieuw financieel kader zal alles vlot blijven lopen, betoogde hij.
Chaos
Uit een analyse van de Commissie bleek eerder deze week nochtans dat de EU vanaf 1 januari in budgettaire chaos gestort dreigt te worden en dat vooral betalingen uit de cohesiefondsen achterstand dreigen op te lopen als er geen begrotingskader goedgekeurd wordt. Hongarije en Polen zijn twee van de belangrijkste begunstigden van die fondsen.
Het is vrijdag ook niet meer duidelijk wat nu de officiële houding van Polen is. Want na minister Gowins verklaringen van donderdag zei een regeringswoordvoerder vrijdag dat Warschau bij zijn standpunt blijft.
Lees ook: Jambon en Di Rupo vragen Charles Michel om meer inspraak
Intussen bevestigde Europees commissaris voor Economische Zaken Paolo Gentiloni dat de EU naar een manier zoekt om het Pools-Hongaarse veto te omzeilen en zonder de twee landen stappen vooruit te zetten. De Commissie werkt volgens insiders aan een “brugoplossing” om het coronaherstelfonds met de steun van 25 lidstaten op te richten, waarna Polen en Hongarije zouden kunnen meedoen wanneer ze hun veto hebben laten vallen.
