Hubert van Humbeeck

‘De PiS in Polen wordt nu door een nog fellere anti-Europese partij op de huid gezeten’

Polen trapt met een nieuwe wet opnieuw op de tenen in Brussel: rechters moeten zonder politieke inmenging kunnen werken.

Een betoging van duizenden rechters en advocaten in de winterkou in Warschau. Nieuwe strenge waarschuwingen van het Europees Parlement in Brussel. Het houdt de Poolse regering van de rechts-conservatieve en nationalistische partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) niet tegen om de magistratuur met politieke ingrepen verder naar haar evenbeeld te herscheppen. Poolse rechters staan, volgens haar, nog te veel onder de invloed van het vorige, communistische regime. Maar dat is ondertussen toch al drie decennia van de kaart verdwenen.

In december joeg de PiS in ijltempo weer zo’n wet door de kamer van volksvertegenwoordigers, de Sejm, die rechters zowaar met ontslag bedreigt als ze rekening houden met uitspraken van een supranationale rechtsmacht – bedoeld wordt: het Europese Hof van Justitie in Luxemburg. De senaat, waar de oppositie sinds de verkiezingen in oktober over een nipte meerderheid beschikt, kan daar weinig tegenover stellen. De Sejm heeft sowieso het laatste woord. De voorzitter van de senaat, een oppositielid dat in Brussel steun zocht, werd prompt het slachtoffer van een ware heksenjacht door de Poolse nationale omroep.

Sinds kort wordt de PiS in Polen door een nog fellere anti-Europese partij op de huid gezeten.

De Europese Commissie zette twee jaar geleden al artikel 7 van het EU-verdrag in tegen de Poolse – en ook de Hongaarse – zogenoemde ‘illiberale’ hervormingen. Dat kan ertoe leiden dat die landen stemrecht verliezen in de Europese raden. Veel is ze daarmee nog niet opgeschoten. In november stelde het Hof van Justitie nog dat de Poolse praktijk waarbij politici de hand hebben in de benoeming van rechters niet strookt met de Europese waarden. Om te verhinderen dat rechters zich op die uitspraak beroepen, bokste de PiS vervolgens de draconische wet in elkaar, die dus belet dat magistraten in de Europese pas lopen.

Misschien houdt de PiS zich nu sterk omdat er in mei in Polen presidentsverkiezingen worden gehouden. Ze wordt sinds kort door een nog fellere anti-Europese partij op de huid gezeten. Toch is haar houding weinig minder dan een aanval in regel op een fundament van de Europese samenwerking, die uitgaat van een onafhankelijke rechtspraak en de primordialiteit van de Europese wet op die van de lidstaten. Dan maar streng snoeien in de miljardensteun die Warschau uit de Europese fondsen vangt, ligt niet voor de hand. Brussel manoeuvreert voorzichtig, want Polen is geen kleine lidstaat. Het land weegt ook zwaar in Centraal-Europa en in het Balticum. De nieuwe Europese Commissie neemt zich voor om een grotere rol te spelen op het internationale toneel. Als ze dat wil doen, kan ze beter eerst orde scheppen in eigen huis.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content