Maar liefst 250 telefoontjes had Frans minister van Financiën Bruno Le Maire vrijdagmiddag nodig om de Bulgaarse Kristalina Georgieva als nieuwe voorzitter van het Internationaal Monetair Fonds in het zadel te tillen. Frans president Emmanuel Macron behaalt op die manier zijn vierde Europese overwinning in enkele weken tijd. Nederland, Duitsland en de Europese sociaaldemocraten kijken lijdzaam toe.
Afgelopen vrijdag werd de Bulgaarse Kristalina Georgieva door de Europese ministers van Financiën verkozen tot topkandidaat voor het voorzitterschap van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). De benoeming kwam er niet zonder slag of stoot. Voor de eerste keer in de Europese geschiedenis geraakten de Europese regeringsleiders en staatshoofden het intern niet eens over de opvolger van de Française Christine Lagarde, die de nieuwe voorzitter van de Europese Centrale Bank wordt.
Hoewel drie van de vijf kandidaten zich uit de wedloop terugtrokken, bood de daaropvolgende geheime stemming geen soelaas. Zowel Georgieva als haar Nederlandse uitdager Jeroen Dijsselbloem konden volgens de regels van een gekwalificeerde meerderheid onvoldoende landen overtuigen om de topfunctie in de wacht te slepen. Uiteindelijk brak Dijsselbloem de ban door zijn kandidatuur in te trekken.
Diplomatieke krachtmeting
De nominatie van Georgieva was het onderwerp van een diplomatieke krachtmeting tussen verscheidene machtsblokken in de Europese Unie. Bij de verdeling van de Europese topfuncties enkele weken geleden kregen Oost-Europese landen geen enkele belangrijke baan toebedeeld. Ze sloegen er enkel in om de kandidatuur van Timmermans aan het hoofd van de Europese Commissie tegen te houden. Nu zagen Hongarije en co. hun kans schoon om de balans ietwat in evenwicht te brengen.
Het verliep allemaal bijzonder tumultueus. Le Maire deed maar liefst 250 telefoontjes om een compromis uit de brand te slepen.
De kandidatuur van Georgieva stuitte echter op bezwaren. Grootste struikelblok was de leeftijd van de gerenommeerde Bulgaarse econome. Normaal moet een nieuwbakken voorzitter van het IMF jonger zijn dan 65 jaar, terwijl Georgieva bij haar aanstelling een jaar ouder zal zijn. Daarnaast is de Bulgaarse niet afkomstig uit een land dat deel uitmaakt van de eurozone, wat door sommige landen niet werd gesmaakt. Maar Georgieva ging in de tegenaanval. ‘Ze beargumenteerde dat ze de steun genoot van niet-Europese IMF-landen, waaronder de ontwikkelingslanden, omdat die Bulgarije eigenlijk ook als een ontwikkelingsland beschouwen’, vertelt een welingelichte bron op voorwaarde van anonimiteit aan Knack.
Ook tegenkandidaat Dijsselbloem was niet onbesproken. Als voormalig voorzitter van de eurogroep, het gremium waarin de lidstaten van de eurozone hun fiscaal en economisch beleid op elkaar afstemmen, werd de Nederlandse sociaaldemocraat het gezicht van de Europese begrotingsdiscipline. In ruil voor steunpakketten eisten West- en Noord-Europese landen dat Griekenland en co. de tering naar de nering moesten zetten. Dat werd in Zuid-Europa niet erg warm onthaald, te meer omdat Dijsselbloem in 2017 erop alludeerde dat de Zuid-Europeanen hun geld verkwisten aan alcohol en vrouwen.
Maar de Zuid-Europese regeringen die worden bestuurd door sociaaldemocraten zaten met een bijkomend probleem. Bij de verdeling van de Europese topfuncties hebben ze zich door de geslepen tactiek van Frans president Emmanuel Macron flink laten ringeloren. Op Josep Borell na, de nieuwe Hoge Vertegenwoordiger van het Europees Buitenlands Beleid, kon de politieke familie geen belangrijke positie in de wacht slepen. Daarom riepen de Duitse sociaaldemocraten hun Spaanse en Portugese collega’s op om de Europese partij op de eerste plaats te zetten. Nadat Dijsselbloem naar het Zuiden trok om zijn imago op te blinken, toonden die zich bereid om hun principiële bezwaren opzij te zetten en Dijsselbloem toch te steunen.
Pletwals Macron
Onder impuls van een voortvarende Macron viel dat plan in het water. Aanvankelijk had Frankrijk een compromis met Duitsland gesloten om Dijsselbloem te steunen. Enkele weken voor de stemming keerde het Élysée echter plots zijn kar. Macron wil namelijk een Oost-Europese vrouw die geschikt is voor de functie aan het roer van de IMF. Bovendien beseft de Franse president maar al te goed dat hij voor zijn beloofde hervorming van de Europese Unie ook de steun nodig zal hebben van de Oost-Europese lidstaten. Dat volstond voor een tijdelijk bondgenootschap, waarbij Macron in de toekomst op een wederdienst zal mogen rekenen.
De Fransen hadden het voordeel dat ze de vergadering over de benoeming voorzaten. Normaal viel die eer de Finnen te beurt, maar omdat de voormalige Finse eurocommissaris Olli Rehn een van de vijf kandidaten was, schoof Helsinki die verantwoordelijkheid van zich af. Op die manier kon Macron via zijn minister van Financiën Bruno Le Maire de voortgang van de vergadering bepalen. ‘Het verliep allemaal bijzonder tumultueus. Le Maire deed maar liefst 250 telefoontjes om een compromis uit de brand te slepen. De conference calls met de ministers van Financiën verliepen chaotisch en werden meermaals uitgesteld’, aldus de goedgeplaatste bron.
Bovendien zou Le Maire op voorhand met de Amerikaanse minister van Financiën Steve Mnuchin hebben afgetoetst dat de leeftijdsgebonden beperkingen in de statuten van het IMF kunnen worden aangepast. Als de Europese Unie en de Verenigde Staten akkoord gaan, moeten nog maar 23 van de overige IMF-landen hun goedkeuring geven. Dat krijgen de VS en de Unie – desnoods met de nodige diplomatieke druk – wel voor elkaar.
De benoeming van Georgieva benadrukt de almacht van het Élysée op het Europese toneel. Het is al de vierde overwinning die de Franse president op korte termijn behaalt. Bij de verdeling van de topfuncties wist Macron met Charles Michel een liberale partijgenoot tot voorzitter van de Europese Raad te benoemen. Voor binnenlandse doeleinden bombardeerde hij Christine Lagarde tot nieuwe ECB-voorzitter. En ook de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie, de Duitse Ursula von der Leyen, kwam er maar bij gratie van de Fransen. Macron heeft de campagne voor de presidentsverkiezingen in 2017 op een Europese leest geschoeid. De Fransman heeft er dus alle belang bij om op de invloedrijke posities iemand te posteren die ofwel zijn visie deelt of bij hem in het krijt staat.
Na Frans Timmermans is Dijsselbloem de tweede Nederlandse sociaaldemocraat die op enkele weken tijd naast een topfunctie grijpt.
Bovendien toont Macron een grote portie tactisch vernuft door tijdelijke en dienstdoende bondgenootschappen af te sluiten waarmee hij zijn winst kan maximaliseren. Bij de verdeling van de topfuncties blies de Franse president het systeem van de Spitzenkandidaten op, speelde hij de sociaaldemocraten tegen elkaar uit om uiteindelijk de christendemocraten tot een voordelig compromis te dwingen. Ook ditmaal stelde Macron zich bijzonder volatiel op om de boel naar zijn hand te zetten.
Onvrede
Die geslepenheid – opportunisme als u wil – kan niet overal op bijval rekenen. In Berlijn ging men er vanuit dat Frankrijk zoals aangegeven Dijsselbloem zou steunen, temeer omdat Parijs dat aanvankelijk aan de Verenigde Staten had bevestigd. Wanneer Frankrijk zijn kar keerde, opperde de Duitse minister van Financiën Olaf Scholz om achter de schermen te blijven zoeken naar een compromis in plaats van een stemming te organiseren. Maar – zoals hierboven vermeld – leidde Frankrijk de doelbewuste de vergadering en kon het dus op eigen initiatief doorduwen. Dat Georgieva daardoor verzwakt aan haar mandaat als topvrouw van de VN-organisatie begint en het de eenheid van de Unie in het gedrang komt, blijkt voor Macron van ondergeschikt belang.
Ook Nederland en de sociaaldemocraten likken hun wonden. Na Frans Timmermans is Dijsselbloem de tweede Nederlandse sociaaldemocraat die op enkele weken tijd naast een topfunctie grijpt, ondanks het feit dat beide kandidaten tweemaal de steun van Duitsland kregen. Het soortelijk gewicht van onze Noorderburen in de Europese Unie staat al langere tijd onder druk. In Den Haag heeft er altijd wantrouwen geheerst ten opzicht van de dominantie van de Fransen en de Duitsers in Brussel.
Vanuit dat wantrouwen heeft Nederland de politieke en diplomatieke reflex ontwikkeld om eerst over het Kanaal te kijken, waardoor het potentiële bondgenoten verloor op het Europese vasteland. Maar onder impuls van de brexit lijkt die strategie funeste gevolgen te hebben voor Nederland en dreigt het na 31 oktober ietwat eenzamer in de Unie achter te blijven. Op het medelijden van Macron hoeven ze in Den Haag alvast niet te rekenen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
