Het zit er opnieuw bovenarms op tussen de Britse regering en de Europese Commissie. Nadat Londen dinsdag bekendgemaakt had dat het eenzijdig de afspraken rond de grenscontroles in de Ierse Zee wil aanpassen, reageert de Commissie dat ‘het de tweede keer is dat de Britse regering op het punt staat het internationaal recht met de voeten te treden’.
De zaak draait rond de controles op goederen die van Groot-Brittannië naar Noord-Ierland worden verhandeld. Omdat Noord-Ierland ondanks de brexit deel is blijven uitmaken van de Europese interne markt, moeten die controles verhinderen dat er een smokkelroute ontstaat voor producten die via het Verenigd Koninkrijk (VK) in de Europese Unie zouden belanden. Op die manier worden ook controles op de grens tussen Noord-Ierland en de Ierse republiek vermeden – cruciaal om het vredesproces te vrijwaren.
De Britse staatssecretaris voor Noord-Ierland heeft nu bekendgemaakt dat grootwarenhuizen en toeleveranciers meer tijd zullen krijgen om de nieuwe douanevereisten helemaal na te leven. Er werden, afhankelijk van de verschillende sectoren, overgangsperiodes in het leven geroepen om handelaars de kans te geven zich aan de formaliteiten aan te passen. Maar eind april loopt die eerste ‘grace period’ al af. Als het van de regering afhangt, krijgen supermarkten nu de tijd tot 1 oktober, zei staatssecretaris Brandon Lewis.
Tweede keer
De Europese Commissie reageert woensdagavond bijzonder ontstemd. ‘Dit unilaterale initiatief van het VK is een schending van (…) het protocol. Het is de tweede keer dat de Britse regering op het punt staat het internationaal recht met de voeten te treden’, zegt commissaris Maros Sefcovic, die toeziet op de naleving van de gemaakte afspraken.
Vorige herfst, in volle onderhandelingen over een Brits-Europees handelsakkoord, nam Londen zich al eens voor het brexit-verdrag indien nodig eenzijdig te schenden. Daar kwam het later op terug. In een telefoongesprek met zijn Britse evenknie David Frost zal Sefcovic hem woendagavond zeggen dat de Commissie op de nieuwe ontwikkelingen zal antwoorden met ‘de wettelijke middelen’ die ze tot haar beschikking heeft.
De nieuwe douanecontroles zorgen nu al voor heel wat hinder in het verkeer tussen Groot-Brittannië en Noord-Ierland, tot grote frustratie van vooral de unionisten. De Britse regering is naar eigen zeggen niet blind voor de ‘vaak disproportionele impact’ en de ‘onaanvaardbare disruptie van de goederenstroom’, zei een woordvoerder woensdag.
Londen en Brussel trachten de problemen op te lossen, maar de bilaterale gesprekken leverden nog geen resultaat op. De demarche van Londen dreigt een oplossing niet dichterbij te brengen. De verstandhouding werd al bemoeilijkt toen de Commissie in het kader van de coronacrisis even een artikel van het protocol dreigde te activeren dat grenscontroles op het Ierse eiland in het leven zou roepen. Daarop werd weliswaar snel teruggekomen.
