Brexitexpert Jon Worth: ‘Johnson is de minst populaire premier van de afgelopen jaren’

Premier Boris Johnson In de verkiezingscampagne gaat het vooral om het karakter van de politici, meer dan om de thema's. © Getty Images
Joanie De Rijke
Joanie De Rijke Medewerkster Knack

Als Boris Johnson de Britse stembusgang op 12 december wint, is de brexit op 31 januari een feit. Of is dat allemaal nog niet zo zeker? Brexitexpert Jon Worth overweegt de mogelijke scenario’s.

Volgens de meeste peilingen en analyses behalen de Conservatieven van premier Boris Johnson op 12 december onmiskenbaar de meerderheid. De tory’s zouden er circa 40 zetels bij winnen en uitkomen op zo’n 360 vertegenwoordigers in het parlement. De brexit zou dan ingaan op 31 januari 2020. Toch denken de partijen zelf dat de verkiezingsresultaten dichter bij elkaar zullen liggen.

‘Naast de zege van de Conservatieven zijn er nog twee mogelijke scenario’s’, zegt brexitexpert Jon Worth aan de telefoon vanuit zijn kantoor in Berlijn. Worth is behalve politiek blogger en consultant ook gastdocent aan het Europacollege in Brugge. ‘Het eerste is dat de tory’s geen meerderheid behalen en de drie grootste oppositiepartijen Labour, Liberal Democrats (LibDems) en de Scottish National Party (SNP) elk ook niet, maar dat ze samen wel meer zetels binnenhalen dan de Conservatieven.

Engeland was vroeger tolerant en liberaal. Nu is het op zichzelf gericht en kleingeestig geworden.

Komt er in dat geval een tweede brexitreferendum volgend jaar?

Jon Worth: Ik vermoed dat bij een dergelijke uitslag Labour een minderheidsregering zal vormen, gesteund door de LibDems en de SNP. En het belangrijkste punt op de agenda is dan ongetwijfeld een tweede brexitreferendum, in de zomer of de vroege herfst van 2020. Maar ik acht de kans klein dat er daadwerkelijk een tweede referendum komt. En al helemaal niet binnen zo’n kort tijdsbestek.

Wat is het tweede scenario als Johnson geen meerderheid behaalt?

Worth: Dat zowel de Conservatieven als de drie oppositiepartijen samen geen meerderheid behalen. Mocht dat zo uitdraaien, dan zullen de Noord-Ierse partijen, met name de Democratic Unionist Party (DUP), de machtsbalans in evenwicht houden. Wat betekent dat de situatie volstrekt onvoorspelbaar wordt. De DUP, die waarschijnlijk 7 à 10 zetels behaalt, zal eerder samenwerken met de Conservatieven, maar de partij is het niet eens met Boris Johnsons brexitdeal.

Wat zeggen de laatste polls?

Worth: Op dit moment staan de Conservatieven er sterk voor. De positie van Labour is stabiel en gaat er misschien nog wat op vooruit, de Liberaal- democraten gaan er dan weer wat op achteruit en de SNP blijft op dezelfde hoogte. Volgens de peilingen is er momenteel 75 procent kans dat de Conservatieven de meerderheid behalen.

Labour neemt geen standpunt in over de brexit. Is dat de belangrijkste reden dat kiezers van de partij weglopen?

Worth: Dat is een van de redenen. Labour wil weliswaar een tweede brexitreferendum, maar de partij laat niet blijken of ze voor of tegen de EU is. Die houding heeft te maken met de verdeeldheid onder de Labourstemmers. Een groot deel van de traditionele achterban heeft ook voor de brexit gekozen. Terwijl de jongere garde die op Labour stemt voor remain kiest. De verdeling tussen remain en leave die in heel het VK heerst, speelt zeker ook binnen Labour. De brexit verscheurt de partij.

Johnson zegt dat hij nog voor de kerst een brexitdeal goedgekeurd wil krijgen. Hoe realistisch is dat?

Worth: Dat lukt hem nooit. Er is simpelweg te weinig tijd om zijn deal voor kerst door het parlement te jagen. Het zal op 31 januari gebeuren. Er volgt dan een overgangsperiode, waarin alle EU-regels nog gelden maar Londen niets meer te zeggen heeft over EU- zaken. Die periode duurt tot eind 2020. De grote vraag is wat er daarna gebeurt. Tegen die tijd moet er een handelsakkoord zijn tussen Londen en de EU. Maar niemand gelooft dat er in 13 maanden zo’n complex akkoord geregeld kan worden. Kijk naar het handelsakkoord tussen de EU en Canada, dat duurde een decennium. Alle experts zijn het erover eens dat de overgangsperiode een of twee jaar moet worden verlengd. Terwijl Johnson benadrukt dat hij het absoluut geregeld wil hebben over 13 maanden. Dat zal de grootste uitdaging zijn als hij verkozen wordt. Gaat hij het redden met zijn handelsakkoord eind volgend jaar of niet?

Jon Worth
Jon Worth

Hoe staat de Brexit Partij van Nigel Farage ervoor nu ze zich heeft teruggetrokken uit het halve land?

Worth: Ze doen niet meer mee in de 317 kiesdistricten waar de Conservatieven in 2017 de meerderheid hebben behaald. De partij deed het al niet zo goed en stelt nu helemaal niet veel meer voor. Maar in bepaalde industriegebieden aan de kust in Noordwest- Engeland kan ze nog wel op stemmen rekenen. Het gaat om gebieden waar de bevolking pro-brexit is, maar niet op de Conservatieven stemt. Omdat Labour geen duidelijk standpunt heeft, kiezen ze wellicht voor de Brexit Partij. Toch denk ik dat de partij geen enkele zetel zal behalen.

Welke andere verkiezingsthema’s spelen nog een rol?

Worth: Naast het milieu gaat het vooral om de National Health Service. Die zit in een diepe crisis en de Conservatieven slagen er niet in verbetering te brengen. In het VK is de gezondheidszorg gratis, de trots van het land. Maar de bezuinigingen gaan nu zo ver dat het onhoudbare toestanden oplevert.

Eigenlijk gaan deze verkiezingen niet over de thema’s die ertoe doen. Hoewel de brexit alles overschaduwt, komt hij nauwelijks aan bod tijdens de debatten. Het gaat dit keer meer om de personages, om het karakter van Boris Johnson en van Jeremy Corbyn en om hoe de toekomstige regering er zal uitzien. Johnson wil weliswaar macht, maar hij heeft geen idee hoe hij daarmee moet omgaan en wat hij ermee wil bereiken. Daarbij is de Conservatieve Partij flink veranderd. Tegenwoordig is het veel meer een rechts-nationalistische beweging dan twintig jaar geleden. En Labour wil wel praten over de National Health Service en de nationalisering van de spoorwegen, maar momenteel doen die zaken er bij de kiezer minder toe. Corbyn wordt dan weer bekritiseerd omdat hij over alles wil praten behalve over de brexit.

Ook bij de Britten is het vertrouwen in de politiek diep gezakt.

Worth: Johnson is de minst populaire premier van de afgelopen jaren, maar ook Corbyn wordt niet graag gezien. Of zoals de Britten het uitdrukken: ‘ We have to choose between the devil and the deep blue sea.’ Door de vele loze verkiezingsbeloftes de afgelopen tien jaar en de brexit, waar de twee grootste partijen geen grip op lijken te krijgen, verkeert de Britse politiek bepaald niet in goede staat. Dat maakt deze verkiezingen op zijn zachtst gezegd ongewoon.

Maakt u zich zorgen om de toekomst van het Verenigd Koninkrijk?

Worth: Niet persoonlijk. Ik woon in Berlijn en zal straks het Duitse staatsburgerschap verkrijgen, geen probleem. Waar ik me zorgen om maak, is de verandering die Engeland heeft ondergaan. Vroeger was het een tolerant, liberaal, relatief goed functionerend en modern land. Nu is het compleet op zichzelf gericht en kleingeestig geworden. Het sluit zich niet alleen af van de EU, het keert zich ook af van elke verantwoordelijkheid buiten de eigen grenzen. Het is heel jammer om het land waar ik ben opgegroeid zo te zien veranderen. De Britten willen of kunnen de consequenties van een brexit nog altijd niet onder ogen zien. Ze zijn alleen bezig met de vraag of die zal doorgaan of niet, niet met de mogelijke voor- en nadelen. Waarbij ze er geen benul van lijken te hebben wat voor schade de brexit berokkent aan de Britse reputatie en aan de Britse economie.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content