Woensdagavond krijgen Brits premier Boris Johnson en Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen elkaar voor het eerst in elf maanden fysiek in de ogen. Maar met welke bedoelingen komt Boris Johnson eigenlijk naar Brussel?
Exact drie weken voor de deadline zijn het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie het nog steeds niet eens over de manier waarop ze in de toekomst met elkaar willen omgaan. Een telefoongesprek tussen voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en Brits premier Boris Johnson maandagavond zette geen zoden aan de dijk. De twee leiders kwamen wel overeen om elkaar woensdagavond – daags voor de Europese top – fysiek in de ogen te kijken in een nieuwe poging om de onderhandelingen een doorstart te geven.
Goed nieuws is dat de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk dinsdagmiddag een principeakkoord hebben bereikt over de implementatie van het Noord-Ierse protocol. Daarbij verklaarde de Britse regering zich bereid om drie passages uit de omstreden Internal Market Bill te halen. Daarmee wilde de Britse regering delen van het terugtrekkingsakkoord eenzijdig opzeggen wanneer er geen akkoord uit de bus zou komen, wat in de Europese Unie niet hartelijk onthaald werd.
Politieke interventie
De verplaatsing van de huidige regeringsleider naar Brussel is een zeldzaamheid. Johnson weet maar al te goed dat uitstapjes naar Brussel niet bepaald bevorderlijk zijn voor het imago van een Britse premier. Het afgelopen anderhalf jaar was hij er als de dood voor om dezelfde kant op te gaan als zijn voorganger Theresa May.
Die moest aanwezig zijn op de Europese toppen, maar had ook besloten om de vastgelopen gesprekken persoonlijk naar zich toe te trekken. Maar telkens May naar Brussel kwam, werd ze door de Unie voor voldongen feiten gesteld en moest ze gehavend terugkeren naar het parlement waar ze geen meerderheid genoot. Johnson wil zich niet aan diezelfde steen stoten.
De situatie van vandaag lijkt wel een heruitgave van oktober vorig jaar.
Nu de gesprekken op technisch niveau danig vastgelopen zijn, is een politieke interventie op het hoogste niveau broodnodig. Grote vraag voor de Europese Unie is met welke bedoeling Johnson naar Brussel komt. Wil hij net zoals de vorige keer een heleboel fundamentele toegevingen doen waarbij hij van de Europese lidstaten de ruimte krijgt om een akkoord aan het thuisfront als een overwinning te verkopen? Of is hij op een harde brexit uit, maar wil hij aan het thuisfront laten zien dat hij alles toch alles uit de kast heeft gehaald?
Alexander De Croo
In het eerste scenario is de Europese Commissie momenteel misschien wel de beste vriend van Johnson. Hoofdonderhandelaar Michel Barnier en Ursula von der Leyen vormen momenteel een buffer tussen het Verenigd Koninkrijk en enkele lidstaten die nauwelijks nog bereid zijn om verdere toegevingen te doen. België is een van de landen die op vlak van visserij het been stijf proberen te houden.
De manier waarop premier Alexander De Croo (Open VLD) dinsdag zijn Britse collega Johnson diets maakte dat de vaccins die het Verenigd Koninkrijk momenteel toedient geproduceerd worden op Europese bodem, is een weerslag van de huidige verstandhouding tussen de buurlanden.
In het tweede scenario zal Johnson het geschatte bbp-verlies van zes procent, een stopzetting van de veiligheidssamenwerking en chaos aan de grenzen proberen af te schuiven op de Europese Unie. Eurokritische stemmen aan de andere kant van het Kanaal menen dat de Unie bewust uit zou zijn op een harde brexit.
De impact, zo luidt de redenering, zou de Britse regering met hangende pootjes naar de onderhandelingstafel dwingen. Maar na een harde brexit zullen de verwijten over en weer vliegen en wordt het nog moeilijker om gesprekken over aartsmoeilijke onderwerpen opnieuw constructief aan te vatten.
Heruitgave
De huidige situatie lijkt op een heruitgave van de onderhandelingen in oktober 2019. Toen lag de deadline van de brexit op 31 oktober en bestond er veertien dagen eerder nauwelijks perspectief op een ordentelijke brexit. De doorbraak kwam midden oktober nadat Johnson en de toenmalige Ierse Taoiseach de plooien over de Noord-Ierse grenskwestie gladstreken tijdens een wandeling in Engeland. Twee weken later kwamen Johnson en voormalig voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker tot het terugtrekkingsakkoord zoals we dat vandaag kennen.
Johnson zette vorig jaar echter zijn handtekening onder een heleboel toegevingen waar hij zich als minister van Buitenlandse Zaken en parlementslid in de regering van Theresa May hevig tegen had verzet. Zo onderschreef de Britse premier, tevens voorzitter van de Conservatieve en Unionistische partij, dat Noord-Ierland voor onbepaalde tijd aan de regels van de Europese interne markt gebonden blijft.
Wel leverde het akkoord hem twee maanden later een klinkende overwinning op bij de parlementsverkiezingen. Zijn slogans ‘Get Brexit Done!‘ en ‘an oven-ready deal’ kwamen niet met de realiteit overeen, maar speelden uitstekend in op de brexitmoeheid in het land.
Of het ditmaal ook tot een akkoord komt en Johnson daar electoraal van kan profiteren – in mei vinden de Schotse parlementsverkiezingen plaats – moet de komende dagen eindelijk duidelijk worden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
