‘Europa klampt zich vast aan sixpacks’ (Rik Van Cauwelaert)

Zelfs eurolanden die vroeger pal achter de stevige Europese aanpak stonden, worden nu door twijfel overmand.

‘Een duidelijk keerpunt’ zo bestempelde de Bulgaar Sergeï Stanishev, voorzitter van de Europese sociaaldemocraten, de overwinning van François Hollande in de eerste ronde van de Franse presidentsverkiezingen. Stanishev meent in de zege van Hollande op president Nicolas Sarkozy het bewijs te zien van de ruime steun van de Franse kiezers voor het verzet tegen de uitzichtloze Europese soberheidspolitiek.

Van een voorzitter van de Europese sociaaldemocraten verwacht je niet anders dan dat hij Hollande een riem onder het hart steekt voor de tweede, beslissende ronde op zes mei. Al maakt het in werkelijkheid weinig uit wie het dan uiteindelijk zal halen.

Enige tijd geleden immers voorspelde de publicist en econoom Jacques Attali dat de politieke kater na de Franse presidentsverkiezingen groot dreigt te worden. Hij had het over ‘een aangekondigd kiezersbedrog’.

Attali was ooit de vertrouweling van president François Mitterrand en behoort tot de inner circle van de Franse Parti Socialiste. Als een van de oprichters van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling onderhoudt hij ook contacten op het hoogste EU-niveau.

De volgende Franse president, zo meent Attali te weten, zal luttele weken na zijn verkiezing – of herverkiezing in het geval van Sarkozy – aankondigen dat de financiële toestand van het land bijzonder ernstig is. En dat alleen drastische hervormingen en besparingen een uitweg bieden en de ontketende financiële markten die de Franse rente de hoogte injagen, kunnen bedaren. Nu al wordt Hollande in door sympathisanten van het Front de Gauche van Jean-Luc Mélenchon smalend ‘Hollandeou’ genoemd. Omdat hij, eenmaal verkozen, net als zijn Griekse evenknie Papandreou slaafs de Europese bevelen zal moeten uitvoeren.

Afgelopen maandag reageerden de geldmarkten alvast afwijzend op de zege van Hollande. Die heeft herhaaldelijk aangekondigd dat hij het Europese begrotingspact wil heronderhandelen. Bovendien is het niemand ontgaan dat het Front National van Marine Le Pen haast achttien procent van de uitgebrachte stemmen behaalde. Vooral bij jongeren tussen 18 en 24 kreeg Le Pen meer bijval dan Hollande en Sarkozy, precies vanwege haar verzet tegen de bemoeizucht van de EU.

Maar niet alleen in Frankrijk, ook elders op het continent krijgt de Europese Unie tegenwind. Zelfs eurolanden die vroeger pal achter de stevige Europese aanpak stonden, worden nu door twijfel overmand.

De val van de Nederlandse regering heeft alles te maken met het verzet van gedoogpartner Geert Wilders en zijn uiterst rechtse PVV tegen de besparingsplannen van premier Mark Rutte, die zich wil inschakelen in de Europese saneringspolitiek.

Volgens peilingen bestaat de kans dat na de volgende parlementsverkiezingen de touwtjes in handen komen van de SP. Een partij die, net als de PVV van Wilders, de strenge Europese begrotingsregels zonder meer verwerpt.

Op zes mei trekken ook de Grieken naar de stembus. Volgens Griekse peilers halen de partijen die de huidige Europese bezuinigingsoekazes uitvoeren geen meerderheid meer.

Niet alleen de Spaanse premier Mariano Rajoy, ook de Italiaanse premier Mario Monti gaf te kennen het opgelegde begrotingstekort niet te zullen halen.

En recent kwam de gewezen Duitse socialistische kanselier Gerhard Schröder, die destijds ingrijpende sociale en economische hervormingen uitwerkte waar Duitsland nu de vruchten van plukt, naar Brussel om er de EU-top te wijzen op de dwingende nood aan economische herstelplannen.

Maar Europa heeft geen antwoord en klampt zich vast aan sixpacks en andere begrotingspacten. De Europese integratie staat op haar grenzen en wordt nu ook nog in het hart getroffen. Een van de dreigende gevolgen van de Nederlandse regeringscrisis en het uitblijven van de nodige besparingen is een ratingverlaging door de kredietbeoordelaars. Wat maakt dat er nog een drietal eurolanden, Finland, Luxemburg en Duitsland, met een AAA-rating overblijven.

De Europese Unie heeft zich vastgereden en dreigt nu ook de greep te verliezen op de banken die door de opflakkerende eurocrisis niet langer het eigen vermogen kunnen stijven.

Als de Spaanse crisis verder uitdijt naar Portugal en Italië, dreigen er opnieuw Europese banken te kapseizen. Dat hebben ze bij het Internationaal Monetair Fonds juist ingeschat.

De Italiaanse blootstelling van sommige Europese banken overstijgt immers het eigen vermogen. Afgelopen week verwoordde een Belgische topbankier het zo: ‘Als het fout loopt in Italië, dan gaat het licht in Europa uit.’

Rik Van Cauwelaert