Erkenning homeopathie: is Onkelinx politica met een ethische code?

‘Het is de verdomde plicht van een politicus correct te handelen,’ vindt N-VA-senator Louis Ide. Dat minister van Volksgezondheid Laurette Onkelinx homeopathie erkent, maakt dat Ide zich afvraagt: ‘Is Onkelinx een politica met een ethische code?’

Op vrijdag 12 juli 2013 besliste de ministerraad dat homeopathie erkend wordt in België, zogenaamd om de patiënt te beschermen tegen misbruiken door oplichters en charlatans. Binnenkort zullen enkel artsen, tandartsen en vroedvrouwen de homeopathie mogen uitoefenen. En zullen, à la belge, overgangsmaatregelen komen voor degenen die uit de boot vallen, waardoor de ministerraad meteen haar eigen wetgeving ondergraaft.

Deze erkenning maakt het pijnlijk duidelijk waar de prioriteiten liggen van minister Laurette Onkelinx (PS). Ze geeft de voorkeur aan het regelen van een praktijk die geen enkele meerwaarde heeft voor de patiënt, eerder dan pakweg het uitwerken van een regeling voor de klinische psychologie en de daarbij horende wildgroei aan allerhande therapeuten aan te pakken. We kampen ondertussen in Vlaanderen met de hoogste zelfmoordcijfers in Westerse wereld…

Ze ziet meer heil in het toekennen van de bijkomende titel van homeopaat, dan pakweg het erkennen van gastro-enterologen-oncologen en de bijzondere beroepstitels voor verpleegkundigen. Beslissingen die de kwaliteit van onze gezondheidszorg sterk zouden verbeteren, maar dus niet bovenaan de lijst van de minister staan. Noodzakelijke beslissingen want dergelijke erkenningen maken werkelijk een verschil, iets wat niet het geval zal zijn voor de homeopathie.

Iedereen zal nog steeds zonder voorschrift homeopathische producten kunnen kopen in de apotheek, waardoor een parallel circuit nog steeds mogelijk blijft. De erkenning van de homeopaat zal hier niets aan veranderen, iets wat de minister zelf trouwens toegaf.

De erkenning homeopathie dreigt ook een lege doos te worden want homeopaten zullen 600 uur opleiding dienen hebben te gevolgd. Doch geen enkele universiteit overweegt nog maar dergelijke opleiding homeopathie te starten wegens: niet bewezen. Believers zullen hun weg blijven vinden, ook naar niet medisch geschoolden.
Opvallend en bijna historisch was nochtans de brief aan mevrouw Onkelinx van alle decanen geneeskunde van België (Franstaligen en Nederlandstaligen), de 2 grootste artsensyndicaten, de studenten geneeskunde… met de vraag niet in te gaan op de vraag naar erkenning. Waarom gebeurde dat dan wel?

Wat gaat er dan wel gebeuren? Homeopaten zullen de erkenning gebruiken als argument dat hun aanpak werkt. De roep om een terugbetaling zal groter worden, zeker nu de ziekenfondsen dit op eigen houtje mogen blijven terugbetalen voor hun leden. En dat allemaal voor een praktijk die geen enkel bewijs van werking kan aantonen.

Er is maar één criterium: evidence based medicine

Er is nochtans maar één criterium: evidence based medicine (EBM). Met andere woorden: is er al dan niet volgens de laatste stand van de wetenschap (via goede studies) voldoende bewijs dat iets werkt of niet werkt? Als we de patiënt willen beschermen en de kwaliteit willen garanderen, is dat de eerste vraag die moet gesteld worden. En niet alleen hier, maar in alle domeinen van de geneeskunde. De recente ontwikkelingen in verband met domperidone (Motilium, Touristil etc.) zijn hier een mooi voorbeeld van. Er zijn aanduidingen dat dit geneesmiddel nauwelijks werkt en dat het gebruik ervan tot het overlijden van de patiënt kan leiden. Als deze vermoedens bewezen worden, kan de minister niet anders dan dit geneesmiddel uit de handel nemen.

Eenzelfde houding moeten we innemen in verband met homeopathie, osteopathie en bij uitbreiding andere alternatieve technieken. Zo is er wetenschappelijk bewijs dat osteopathie helpt bij lage rugpijn en nekpijn. Het is dan ook geen enkel probleem dat een zorgverstrekker patiënten op deze manier behandelt. Voor andere technieken zoals de viscerale of craniale osteopathie, waarbij ingewanden en de schedel gemanipuleerd worden om bijvoorbeeld longontstekingen en sinusitis te genezen, is er geen bewijs. Zij hebben dan ook geen plaats in onze gezondheidszorg. Net zoals voor homeopathie er tot op heden geen bewijs is dat het werkt. Placebo-effecten zijn geen bewijs van werkzaamheid.

Technieken die werken zijn geen alternatieve geneeswijzen, ze behoren tot de geneeskunde. Door deze pragmatische houding hoeft de minister zich niet uit te spreken over wie zich homeopaat of osteopaat mag noemen en hoeft er geen aparte erkenning te komen. De patiënt is beschermd want hij of zij wordt behandeld door een erkend zorgverstrekker met technieken die bewezen zijn.

Wat mij betreft, is er dan ook geen enkel probleem dat een kinesitherapeut osteopathie toepast voor de behandeling van lage rugpijn en nekpijn, zelfs met een eventuele terugbetaling door de ziekteverzekering. Wat wetenschappelijk bewezen werkt, komt in aanmerking voor terugbetaling, wat niet werkt uiteraard niet.

1+1 = 2,5

Zoals klassiek koos Onkelinx dus niet voor de wetenschap. Bijzonder frustrerend voor de wetenschapper. Wie wetenschappelijk fraudeert wordt dezer dagen terecht aan de schandpaal genageld, maar sommigen (alternatieven) blijkbaar niet… Door haar aanpak zet de minister het Kenniscentrum trouwens volledig in de wind. Je kan niet in het ene dossier de aanbevelingen van het Kenniscentrum volledig naast je neer leggen en ze in een ander dossier, ondanks protest van de betrokkenen, doorduwen. Voor wetenschappers is 1 + 1 = 2. En dan zijn er altijd mensen die beweren dat 1 + 1 = 3 is.

Op dat moment verliezen de wetenschappers sowieso, want de klassieke politieke partijen zoeken dan een “compromis”: op dat moment wordt 1 + 1 = 2,5.

De patiënt heeft daar vanzelfsprekend geen boodschap aan. Dat besef ik. Toen ik in Afrika werkte, zag ik dat mensen naar het ziekenhuis kwamen én naar de tovenaar gingen. Dat is de vrijheid van de mens. Maar het is de verdomde plicht van een politicus correct te handelen, zelfs desnoods tegen een deel van zijn electoraat in. Zonder dus een steen te werpen naar mensen in een uitzichtloze situatie, die begrijpelijkerwijs, hun toevlucht nemen tot van alles en nog wat, blijf ik als politicus-wetenschapper, hameren op de ethische plicht van een politicus. Is Onkelinx een politica met een ethische code?

Louis Ide