Guido Lauwaert
‘Eric Antonis: de man in de luwte die iedereen wijzer maakte’
‘Iedereen van toeschouwer over kunstenaar tot elke minister van Cultuur sinds Frans Van Mechelen, is wijzer geworden dankzij Eric Antonis’, herinnert Guido Lauwaert zijn goede vriend. ‘Zijn naam blijft voortbestaan. Bij dag bij nacht. Want naast de zon heeft ook de maan zijn schaduwkant, waar de goden rust vinden.’
Een waarlijk eerbaar man is overleden. Zijn realisaties worden in de media terecht breed uitgesmeerd, daar hoeft dus niet op ingegaan te worden. Maar Eric Antonis verdient meer dan een opsomming van zijn wezenlijke verdiensten. Achter dit forum verbergt zich een andere man.
Eric Antonis [1941-2014] was naast een bezield organisator en een verlicht denker een minzaam man die zichzelf altijd op de achtergrond plaatste. In zijn openbare functies kwam zijn naam ter sprake, zo hoort het nu eenmaal en daar had hij geen probleem mee. Liefst van al echter hield hij van de schaduw en zijn hele leven heeft hij vanuit die plek een onopvallende plaats ingenomen. Een man met een bereidheid tot luisteren, een bemiddelende functie te vervullen tussen alle culturele instanties en mensen. Iemand die niet op tafel sloeg, maar nooit toegaf wanneer hij meende dat wie of wat beloond diende te worden, bekwam dat dit ook gebeurde.
Eric was een koppigaard, ten bate van de kunst, de kunstenaar, de kunstconsument. Omdat voor hem de cultuur in de brede betekenis van het woord, een vredesmissie had. Onderwijs zorgt voor een economische wijsheid, Cultuur een artistieke… om de mensen meer waarde en weelde aan hun bestaan te geven.
Waar tevens op gewezen moet worden is dat Eric Antonis de grondlegger is van kunstencentra als de Gentse Vooruit, de Antwerpse deSingel, het Brusselse Kaaitheater. Hij schraapte in Turnhout het kunstvernis af van de benaming ‘cultureel centrum’. Hij maakte van De Warande een artistiek oord in de stad, waar er plaats was voor iedereen en elk initiatief, of dat nu een breivereniging dan een Studio voor Experimentele Kunst was. Zijn geest zit in de genen van alle kunstenfestivals, cultuurmarkten, kunstencentra.
Toen de parochiezaal aan waarde en invloed inboette en er binnen de maatschappij naar een andere wijze van sociale ontwikkeling werd gezocht, ontstonden de culturele centra. Eric Antonis stamt uit een katholiek milieu, en is daar altijd in blijven hangen, maar hij heeft nooit een parochiegevoel gehad. Alle rassen en culturen kregen tijd en ruimte in ‘zijn’ Warande, lang voor het op de agenda stond van partijen en drukkingsgroepen. In die zin is hij een historische figuur.
Eric Antonis was een cultuurprofessor. Maar aan maatschappelijke tatoeages had hij een hekel; hij negeerde ze zo sterk dat hij geen BV werd. De grote vriendschap en de intense waardering van de boeren en arbeiders uit het culturele veld, dat hield hem overeind. Eenmaal verlost van zijn professionele arbeid werd hij weer een burger onder de burgers. Al bleef hij zonder zich te engageren advies geven, niet ongevraagd, maar als mensen of artistieke systemen geblokkeerd dreigen te raken en nood hadden aan een second opinion. Hij ontkalkte problemen, vrijblijvend en gratis. Zijn jarenlange ervaring heeft hij elke dag van zijn levend bestaan gebruikt voor anderen. Hijzelf was een dienaar, in de opperste waardigheid van het woord.
Iedereen uit de kunstwereld, het culturele platform, van toeschouwer over kunstenaar tot elke minister van Cultuur sinds Frans Van Mechelen, is wijzer geworden dankzij Eric Antonis. Zelfs mediamensen, de jonge generatie is er zich niet van bewust – wat hun niet als schuldig aangewreven kan worden, omdat Eric de luwte zocht – hebben baat gehad bij al wat hij heeft gedaan.
Eigenlijk had deze vriendengroet vroeger moeten geschreven worden. Toen hij het nog kon lezen. Maar zo werkt het nu eenmaal niet in de wereld. Hommages worden geschreven na de dood. Goed, moge hij dan een blijk van medeleven betekenen voor zijn vrouw en naaste verwanten, voor wie hem liefhad – en dat is een flinke massa.
Eric Antonis heeft geschiedenis geschreven, is een mens die de culturele ontwikkeling van Vlaanderen sinds de jaren zestig heeft beïnvloedt. Zijn naam blijft voortbestaan. Bij dag bij nacht. Want naast de zon heeft ook de maan zijn schaduwkant, waar de goden rust vinden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier