‘Er is geen excuus’ moet het progressieve antwoord zijn op ‘er is geen alternatief’

‘Er is wel degelijk een alternatief, en er is géén excuus om die alternatieve keuze niet te maken. Daarom moeten we met z’n allen de druk verder verhogen’, zegt Said El Khadraoui in zijn nieuwe bijdrage voor het Schaduwparlement.

Kris Peeters, nog niet zo lang geleden de vertegenwoordiger van de rechterzijde van de CD&V moet nog wat wennen aan zijn nieuwe rol als spreekbuis van de ‘linkerzijde’ van de regering Michel. Na een opmerkelijke week met onder meer een megabetoging waaraan ruim 120.000 mensen hebben deelgenomen, bevestigt Peeters dat mensen “verwachten dat er heel duidelijk inspanningen worden gevraagd aan de vermogens.” Welke die inspanningen zijn, wanneer die geleverd worden en of de eventuele voorstellen kunnen rekenen op de zegen van de schaduwpremier uit Antwerpen, weten we niet.

Aarden wegen naar Brussel

Het zijn moeilijke tijden voor de verdedigers van het kapitalistische systeem en zij die beweren dat de “onzichtbare hand” alle uitwassen van het systeem wel oplost, de markt zelfregulerend werkt en collectief welvaart creëert, ook als iedereen slechts eigenbelang nastreeft. De Franse econoom Thomas Piketty lanceerde de Nederlandse vertaling van “Kapitaal in de 21e eeuw” waarin hij aantoont dat de kloof tussen mensen die leven van arbeid en zij die leven van vermogens steeds groter en zelfs ondraaglijk groot wordt.

Er was de meer dan succesvolle betoging in Brussel waar meer dan 120.000 Belgen aan deelnamen en zoveel meer mensen in gedachten aanwezig waren, zelden gezien in een land waar veranderingen vaak lijdzaam worden ondergaan. Het nieuws dat, gedurende vele jaren, gefortuneerde Belgen en bedrijven via fiscale “rulings” nauwelijks belastingen moesten betalen in Luxemburg choqueerde, maar verraste ook niet helemaal. Moeilijk was dat niet als je wat geld spendeerde aan goede advocaten: “Het volstond om een brief met een voorstel te sturen naar ambtenaar Marius Kohl, die er dan een stempel opzette”, aldus topadvocaat en fiscaal expert Axel Haelterman in de Standaard (7/11). Volledig legaal dus, en het leverde Luxemburg toch telkens een habbekrats op waardoor de welvaart er bleef toenemen.

Nog maar enkele weken geleden kondigde Ierland, na lang aandringen en met de nodige tegenzin wellicht, aan dat het een einde zou maken aan de “double Irish”, een kanjer van een achterpoort in het systeem van de Ierse vennootschapsbelastingen die bedrijven zoals Facebook en Google toelaat om via constructies in (nog grotere) belastingparadijzen zoals de Bermuda’s uiteindelijk nauwelijks belastingen te betalen. De Ieren haastten zich erbij te vermelden dat het uiterst gunstige tarief van 12,5% vennootschapsbelastingen niet ter discussie staat, een gunsttarief waarmee het land nu al jaren bedrijven uit andere EU-landen wegkaapt.

De nonchalante manier waarop Marc Coucke, nadat hij overigens zelf vorig jaar pleitte voor een belasting op meerwaarden, kwam vertellen dat hij er geen probleem mee heeft dat hij 1,22 miljard euro belastingvrije winst maakt bij de verkoop van zijn bedrijf Omega Pharma, was wellicht de druppel die de emmer deed overlopen. Hij wil niet bijdragen aan “de bodemloze putten van de staat”, iets wat de andere Belgen niet gegund is. Gelukkig maar, want anders zouden we geen onderwijssysteem hebben of zouden de honderdduizenden treinreizigers nu massaal de aarden wegen naar Brussel of Oostende vullen.

Fiscale paradijzen in overvloed voor de happy few

Zo nieuw is het nochtans allemaal niet. Franse miljonairs zijn de voorbije jaren massaal neergestreken in de Brusselse gemeenten Ukkel en Elsene. De Fransen zouden met 50.0000 in Brussel zijn. Vergeleken met Frankrijk is België voor hen een fiscaal paradijs omdat er hier noch een belasting op meerwaarden bestaat, noch een vermogenstaks. Erg aantrekkelijk allemaal voor ondernemers die hun bedrijf willen verkopen en van de opbrengsten niet te veel of zelfs niets willen afdragen aan de gemeenschap.

Het beleid van deze regering is er op gericht om het overheidstekort, dat een nieuwe piek kende na miljarden euro’s te hebben gepompt in het bankensysteem, onverkort terug te dringen door de dienstverlening aan de burgers te verminderen of hen er meer voor te laten betalen, én het ambtenarenapparaat te decimeren of ten minste vleugellam te maken. Dat alles wordt goedgepraat door het klassieke en goed ingestudeerde “omdat er geen geld is, omdat er geen alternatief is”.

Er is nochtans geld, zo blijkt uit lekken en studies. Crisissen leveren namelijk ook altijd winnaars op. De hogervermelde voorbeelden spreken voor zich, maar nog maar anderhalf jaar geleden bleek uit de Offshore Leaks dat er zich maar liefst 26.000 miljard euro in exotische belastingparadijzen bevindt. Uit een andere studie blijkt dat de overheden in Europa jaarlijks maar liefst 1.000 miljard euro aan inkomsten missen door belastingfraude en -ontwijking. Bovendien dreigt een spiraal van minder uitgaven, minder inkomsten en lagere economische groei waardoor opnieuw meer bespaard moet worden om de doelstellingen te halen.

Het verhaal dat na enkele moeilijke jaren van inleveren en besparen een groeiende economie opnieuw jobs en welvaart zal creëren is een fabeltje. Dat blijkt opnieuw uit een studie van de Britse zakenkrant Financial Times waarin becijferd werd dat de overheidsdepartementen in Groot-Brittannië de komende jaren nog eens 33% extra zullen moeten besparen (bovenop de 21% besparingen die ze al hebben ondergaan) om de besparingsdoeleinden die de conservatieve regering heeft vooropgesteld, te halen. Dat is dubbel zoveel als aangekondigd en het betekent zoveel als de doodsteek voor grote delen van de publieke dienstverlening in Groot-Brittannië.

Kaaimanexcuus

Steeds meer mensen zijn dat beu en aanvaarden niet langer dat zij de rekening gepresenteerd krijgen van de crisis terwijl multinationale ondernemingen of zeer vermogende mensen de dans omspringen omdat zij via ingewikkelde constructies en het doorsluizen van geldstromen en winsten nauwelijks of geen belastingen betalen. De kaaimantaks toont maar aan dat de nieuwe regering er zich van bewust is, maar niet bereid is om het probleem tot in de wortels aan te pakken.

‘Er is geen excuus’, moet het progressieve antwoord zijn op ‘er is geen alternatief’. België kan en moet maatregelen nemen opdat de sterkste schouders ook effectief de zwaarste lasten dragen. Mensen zijn bereid om collectief en solidair het Belgische huishouden op orde te brengen en te investeren in de toekomst, maar alleen als iedereen daar naar vermogen toe bijdraagt. Daarnaast moet het probleem op een hoger niveau worden getild.

Traag maar zeker stijgt de druk om hier iets aan te doen, op Europees niveau en op niveau van de G20. Maar het gaat allemaal tergend langzaam. Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker, die door het uitbrengen van de Luxleaks deze week wat van zijn pluimen heeft verloren, zou aan geloofwaardigheid winnen als hij in zijn team een Commissaris voor fiscale fraudebestrijding zou aanduiden. Helaas weten uiterst machtige lobby’s maatregelen te vertragen in de hoop dat het allemaal wel overwaait en er kan teruggekeerd worden naar business as usual. Dat is iets wat we absoluut moeten vermijden. Daarom moeten we met z’n allen de druk verder verhogen. Want er is wel degelijk een alternatief, en er is géén excuus om die alternatieve keuze niet te maken.