‘Elk land zal de gevolgen van deze crisis nog lang voelen, maar België misschien wel het langst’

Een tweede lockdown kon België zich ‘niet permitteren’ maar is nu toch een feit. Zowel de menselijke als de financieel-economische gevolgen zijn rampzalig.

‘Ons land, onze economie, onze bedrijven, zij kunnen geen nieuwe algemene lockdown aan’, zei Alexander De Croo (Open VLD) tijdens zijn regeringsverklaring op 1 oktober. Nauwelijks één maand later zijn die woorden al achterhaald. We zitten in een ‘verstrengde lockdown’, zoals de premier het zelf noemt. Het kon ook niet anders. Onze ziekenhuizen worden overspoeld met coronapatiënten, ons zo geroemde gezondheidszorgsysteem dreigt te bezwijken omdat er te weinig zorgkundigen, verplegers en dokters overblijven. Er was weinig andere keuze dan tot een tweede lockdown over te gaan.

België staat natuurlijk niet alleen. Van Ierland over Duitsland en Frankrijk tot Griekenland: her en der worden grote delen van de samenleving lamgelegd om het virus terug te dringen. Dat virus slaat daarmee voor de tweede keer hard toe in heel Europa, maar de onderlinge verschillen in impact zijn opmerkelijk. De zakenkrant Financial Times bracht afgelopen weekend bijvoorbeeld een overzicht van het aantal coronapatiënten in de ziekenhuizen per 100.000 inwoners. Daaruit blijkt dat België tijdens de eerste golf een van de zwaarst getroffen landen was (naast Spanje en Italië). Nu zijn we dat opnieuw (naast Tsjechië). Ook als we kijken naar het aantal coronadoden per miljoen inwoners staan we aan de top.

België is de ziekste man van Europa. Nergens was de tol twee keer op rij zo zwaar. Dat roept natuurlijk de vraag op hoe dat komt. Dat onze overheden te traag en te laks reageerden op de alarmsignalen, is zeker een van de oorzaken.

Niet alleen de menselijke tol ligt opnieuw hoog, ook onze economie wordt extra zwaar getroffen. De eerste coronagolf veroorzaakte een ravage in het bedrijvenlandschap. Sommige sectoren kregen een dreun, zoals de horeca, de cultuur- en evenementensector, reisbureaus, kledingzaken. De tweede lockdown, die voor minstens zes weken geldt, zal hun een tweede uppercut geven. Voor velen zal die fataal zijn, het aantal faillissementen zal nog stijgen. De schrikbarende leegstand in de winkelstraten zal nog toenemen. Hopelijk buigen burgemeesters en specialisten zich nu al over het herstel van het stedelijke weefsel na deze crisis.

Het aantal werklozen is tot dusver binnende perken gebleven, dankzij het stelsel van tijdelijke werkloosheid dat onmiddellijk werd uitgerold. Op een bepaald moment zaten 1,2 miljoen mensen volledig of deels in dat stelsel, waardoor ze toch nog 70 procent van hun gemiddelde loon kregen. Er zijn wel drie opmerkingen bij te maken. Eén: het prijskaartje voor de overheid loopt in de miljarden. Twee: het stelsel kan niet eeuwig worden aangehouden, en de vrees is dat veel mensen uiteindelijk in de werkloosheid zullen belanden. Drie: zouden onze politici alerter en daadkrachtiger hebben opgetreden als de werkloosheid wél de pan uit was gerezen?

In elk geval kreeg de Belgische economie tijdens de eerste coronagolf al haar zwaarste klap sinds de Tweede Wereldoorlog. Eind september, dus voor de tweede golf uitbrak, lag de economische groei vergeleken met een jaar eerder nog altijd 5 procent lager. Studies wijzen wel uit dat vooral angst voor besmetting die terugval in de hand werkt, en niet zozeer de gezondheidsmaatregelen zelf. Het echte verband is: hoe meer coronaslachtoffers, hoe groter de economische schade.

Het ziet er slecht uit voor België. Na de eerste golf werd al berekend dat onze welvaart zou terugvallen tot het niveau van tien jaar geleden. De tweede dreigt ons nog verder terug in de tijd te katapulteren. Elk land zal de gevolgen van deze crisis nog lang voelen, maar ons land misschien wel het langst.