‘Een nationale mars van de hoop. Binnenkort live op CNN?’

Groen-Kamerlid Kristof Calvo maakt zich ernstig zorgen over de verdeeldheid in de politiek. ‘Welke legitimiteit hebben ruziënde politici om aan mensen te vragen wel overeen te komen in hun straat, school of sportclub?

Terecht lees ik steeds meer kritiek op hoe de politieke wereld reageert op de vreselijke gebeurtenissen van vorige week. Je merkt het in de mailbox, op straat en uiteraard op de sociale media. Er is veel woede en onbegrip over hoe “dé politiek” zich gedraagt na #BrusselsAttacks. Helaas terechte woede en onbegrip. Nog geen week geleden was ik opgetogen dat onze eerste minister de juiste woorden vond en de oorlogsretoriek schuwde. Charles Michels toon was de juiste. Ik heb hem daar zelfs voor bedankt. Het belang van de premier zijn woorden in deze tijd mag echt niet onderschat worden.

Ondertussen lijkt de gevreesde verdeeldheid al daar. Zondag lukte het niet om zich met alle democratische partijen uit te spreken tegen de rellen aan de Beurs. Het afgelasten van de “Mars tegen de angst” was al een tegenvaller. Wat er uiteindelijk wel gebeurde, heeft heel veel mensen geraakt en noodzaakte een krachtige veroordeling. Nadien liep het verder uit de hand. Terwijl de schurken van IS per sms nieuwe jongeren in Molenbeek rekruteren zitten we met een Brusselse burgemeester die nodeloos alle Vlamingen schoffeert. Ivan Mayeur plaatste een gelijkheidsteken tussen Vlaanderen en extremisme. Net op een moment dat Brussel meer dan ooit snakt naar samenhorigheid.

Met al dat instant geruzie dreigen we bijna te vergeten wie de echte schuldigen zijn Zo gaat het echt niet lukken. Verdeeldheid in de politiek slaat immers per definitie over naar de samenleving. Welke legitimiteit hebben ruziënde politici om aan mensen te vragen wel overeen te komen in hun straat, school of sportclub en daar wel de verschillen te overstijgen? Het gehakketak dreigt ook mensen in sneltempo te vervreemden van politiek. De fameuze kloof tussen burger en politiek is de voorbije dagen stevig uitgediept, vrees ik. Extremisten en populisten wrijven zich alvast in de handen.

‘Fuck de zijlijn: doe aan politiek’

De voorbije maanden schuimde ik scholen, parochiecentra en voetbalkantines af met een heel andere insteek: met een pleidooi voor politiek. “Fuck de zijlijn: doe aan politiek, het is nodig, nuttig en zelfs plezierig”, was en is mijn boodschap. Nu dreigen mensen massaal hun rug te keren. Terwijl er net nood is aan meer politiek. Dan heb ik niet over het aantal politici – dat kan een stuk minder. Maar pas als we in de parlementen en regeringen knopen doorhakken gaan we die strijd tegen terreur kunnen aangaan. Die knopen, dat zijn extra veiligheidsmaatregelen, eindelijk eens een stevig preventief plan, maar hopelijk ook een pakket bestuurlijke vereenvoudiging. De versnippering binnen en buiten Brussel speelt ons vandaag overduidelijk parten.

Het geruzie van de voorbije dagen roept zelfs bij mij – en politiek is mijn eerste lief – antipolitieke gevoelens op. Al is het niet alleen maar verdeeldheid troef. De debatten in de Kamer vorige week verliepen sereen. Er is de terechte oproep van iemand als Gwendolyn Rutten voor een operatie samenwerking. Gisteren was er consensus in de Kamercommissie Terreurbestrijding over een aantal nieuwe maatregelen. Ook dat is “dé politiek”. En ondertussen zijn al die veiligheidsdiensten wel hard aan het werk. Ook dat is België.

Bovendien mag sereniteit niet afglijden naar een soort van omerta, waar belangrijke vragen dreigen onbeantwoord te blijven. Uiteraard wil ik als volksvertegenwoordiger ook een kritische onderzoek, waar iedereen, inclusief de bevoegde ministers, voor hun verantwoordelijkheid worden geplaatst. Als Jan Jambon één verbindingsofficier met de vinger wijst of Ivan Mayeur nog maar eens uitschuift, vraagt dit om een reactie. Zwijgen en ja-knikken zou ook geen reclame voor de politieke stiel zijn. Maar zo’n kritisch onderzoek kan ook fatsoenlijk gebeuren zonder de antipolitiek te voeden.

Zaak-Dutroux

Terecht wijzen heel wat opiniemakers op nogal wat parallellen met de zaak-Dutroux. Opnieuw is het pijnpunt de samenwerking en de informatie-uitwisseling tussen verschillende diensten. Maar de gelijkenis gaat verder dan dat. Dit is opnieuw een nationale uitdaging, een gebeurtenis die schreeuwt om een reset van België op nogal wat punten, een afspraak met de geschiedenis van een politieke generatie. Zonder een kritisch onderzoek gaat dat niet lukken. De parlementaire onderzoekscommissie – waar op dit eigenste moment over wordt onderhandeld – zal dus bergen werk moeten verzetten.

Want de parlementaire onderzoekscommissie staat voor een belangrijke opdracht. Ook net als in de jaren 90. Pijnpunt is duidelijk de informatiedoorstroming en het gebrek aan samenwerking tussen diensten en niveaus, in Brussel maar ook daarbuiten. Politici en niveaus moeten met elkaar werken in plaats van elkaar tegen te werken. Het land snakt naar duidelijke antwoorden en problemen die benoemd worden, maar dat niet alleen. Zeker ook naar eenheid en verbondenheid. Naar alvast een moment waarop we met zijn allen onze boosheid en droefenis kunnen uiten. Naar een nationale mars door Brussel, onze hoofdstad. In het wit zoals in 1996.

Cynici opperen wellicht: weer een mars? Ik beschouw het als een noodzakelijk begin. Wat zondag niet is kunnen doorgaan, moet zo snel mogelijk gebeuren. Zoals dat in Parijs kon binnen de week na de aanslagen daar: samen door de straten van de hoofdstad. Om een nieuwe start te maken en als teken van hoop. En we vragen aan CNN en BBC om ook die mars live uit te zenden.