‘Dit is geen baan waar de auto koning is, maar een hoofdstraat voor Borgerhout’

‘Slechter dan de voorbije jaren kan het moeilijk worden’, schrijft de actiegroep die zich al jaren inzet voor meer verkeersveiligheid op de Turnhoutsebaan. Vandaag wordt daar een veelbesproken nieuwe fietsstraat officieel geïnstalleerd. ‘De  modal shift – voor zover die al heeft plaatsgevonden – heeft in Antwerpen nog niet geleid heeft tot minder auto’s in de stad.

Vandaag 8 juli worden de markeringswerken om van de Turnhoutsebaan een fietsstraat te maken beëindigd en krijgt  ‘de baan’ zoals ze ook wel genoemd wordt in Borgerhout het statuut fietsstraat volgens het verkeersreglement. De werken waren al een tweetal weken bezig en zolang zijn de discussies van voorbijgangers en op de sociale media al even fel als het felle rood dat zich meer en meer toonde op het wegdek. Gaat dat wel werken? Gaan de fietsers nu helemaal denken dat de baan van hen is? Gaat er meer gefietst worden? Gaan de automobilisten zich aan de regels houden om achter de fietsers te blijven? En op de rustige momenten: gaan ze dan niet meer dan 30 rijden?  En dat dubbel parkeren, dat laden en lossen op de rijbaan hoe gaat dat verdwijnen? Wordt het wel veiliger? En met je auto achter een fietser blijven over heel die lengten, hoe traag is dat niet?  

Een belangrijke bestemming

Misschien is het goed daarom even terug te gaan naar hoe het begon. Of al heel lang bezig was. De Turnhoutsebaan is niet veilig voor fietsers. Toen er in 2014 een fietser werd doodgereden en de verantwoordelijke schepen Koen Kennis op de Antwerpse zender ATV stelde dat fietsers niet langer langs de Turnhoutsebaan mochten fietsen maar dat langs de zijstraten moesten doen ontstond er protest. Meer dan 1200 fietsers bezetten onder luid belgerinkel gedurende een kwartier de baan bij de Roma. De schepen zorgde voor een parallelle fietsstraat langs de Kattenberg, maar er werd ook meer en meer gefietst langs de Turnhoutsebaan. Er zijn sindsdien namelijk veel meer fietsers gekomen in Antwerpen en zeker in Borgerhout. En langs de Turnhoutsebaan liggen veel winkels, scholen en andere diensten: die vind je niet langs de Kattenberg. En de Turnhoutsebaan is vanuit Deurne en Borgerhout de kortste fietsweg naar het stadscenrum, check maar even op google maps.

Toch blijft de Turnhoutsebaan gevaarlijk, voor fietsers en voetgangers. Een tweetal jaar geleden ontstond het burgerinitiatief ‘Pak ze aan de Turnhoutsebaan’. Een aantal burgers die wilden dat er iets gebeurde aan de situatie op ‘de baan’. Allerlei ludieke acties vonden plaats, er werd een onderhoud gevraagd bij schepen Kennis en minister Peeters. Enkel bij de minister ging de deur open. ‘Pak ze aan’ vroeg max 30 km/u en veiliger oversteekplaatsen. De minister vroeg even bedenktijd en gaf toen het Agentschap Wegen en Verkeer opdracht er ook een fietsstraat van te maken.

Het Antwerps stadsbestuur zocht alle mogelijke argumenten bij mekaar om zich te kunnen verzetten. Het voornaamste ervan was: er rijden in verhouding te veel auto’s ten opzichte van het aantal fietsers. Daar heeft het stadsbestuur een punt. Er rijden te veel auto’s. Wat erger is: meer en meer auto’s.

Een plan voor de Mobiliteit

Het stadsbestuur slaagt er niet in het autoverkeer naar de stad te kanaliseren langs de Plantin Moretuslei, wat nochtans de bedoeling is: het staat zo in het Mobiliteitsplan van de stad. En dat komt vooral omdat de modal shift – voor zover die al heeft plaatsgevonden – niet geleid heeft tot minder auto’s in de stad. Wel rijden er meer en meer fietsers, ook langs de Turnhoutsebaan. De gegevens van de laatste telling van Straatvinken van mei laatsleden zijn nog niet gepubliceerd. Hierbij alvast een primeur; aan de Borgerhub, halverwege de Turnhoutsebaan gelegen, passeerden er op een uur 190 fietsers staduitwaarts en 142 stadinwaarts. Er reden meer auto’s: 321 staduitwaarts en 351 stadinwaarts. De verhouding fietsers/auto’s is dus 60% staduitwaarts en 40% stadinwaarts. Volgens de aanbeveling van het Kenniscentrum Fietsberaad zou die verhouding 1/1 of beter nog meer fietsers dan auto’s moeten zijn. Nu leert de ervaring dat automobilisten fietsstraten mijden en dat een fietsstraat extra fietsers aantrekt. Het wordt boeiend om die verschuiving in gebruik op de Turnhoutsebaan te volgen. Want aan het belangrijkste criterium voldoet de Turnhoutsebaan alvast vandaag al: het ligt op een logische fietsroute.

Maar het dubbel parkeren en vooral laden en lossen is ook een probleem vandaag. Regelmatig moet je als fietser de trambaan op. Dat geldt ook voor automobilisten, is ook voor hen gevaarlijk maar geeft voor hen minder hinder en is minder beangstigend voor hen. Daarom is het belangrijk dat er in de nieuwe verkeersregeling die het Agenschap Wegen heeft uitgewerkt tussen alle zijstraten telkens een laad- en loszone is voorzien.

Handhaving is het sluitstuk

Slechter dan de voorbije jaren kan moeilijk: er gebeurden op vijf jaar 167 ongevallen waarbij gewonden vielen op de Turnhoutsebaan in Borgerhout. Waarvan ruim de helft met fietsers. Die fietsongevallen waren vooral te wijten aan onvoorzichtig geopende autoportieren, die door fietsers niet konden ontweken worden. En in de tweede plaats door automobilisten die de fietsers zo dicht voorbijstaken dat ze die een klap gaven zodat ze op de grond terecht kwamen en gewond werden. Samen maken deze ongevallen de helft uit van de fietsongevallen. En die kunnen vermeden worden met de fietsstraat. Als fietsers meer in het midden van de rijbaan durven fietsen zijn ze veilig voor openzwaaiende portieren van geparkeerde auto’s, en dat je geen fietsers mag voorbijsteken wordt wel heel duidelijk gemaakt met de markeringen op het wegdek nu.

Hoewel je kan verwachten dat meer weggebruikers zich aan de verkeersregels gaan houden is dat juist een reden om meer en niet minder te gaan handhaven. Want diegenen die de regels aan hun laars blijven lappen maken het voor de anderen – en vooral voor de fietsers – gevaarlijk. Het argument dat de verkeerspolitie er geen tijd voor vindt gaat toch niet op? Nagenoeg een kwart van de fietsongevallen in Borgerhout (intra- en extra muros) gebeurt op de Turnhoutsebaan. Daarop focussen mag toch wel?

Hoofdstraat van Borgerhout

Hopelijk willen zowel het Agentschap Wegen en Verkeer als het stadsbestuur met in de eerste plaats de Antwerpse Verkeerspolitie de situatie de komende weken en maanden op de Turnhoutsebaan opvolgen. Het kan beter worden nu, veiliger vooral. ‘Pak ze Aan’ blijft alleszins alert. En wil ook mee de volgende stap zetten: naar een volledige herinrichting van de baan. Maar de komende 4 of 5 jaar zullen we het met de baan moeten doen zoals ze er nu bijligt. En nu, dat is alleszins beter dan de voorbije jaren. Niemand kan er nog aan voorbij: dit is geen baan waar de auto koning is. Maar een hoofdstraat voor Borgerhout. Waar op de rijbaan in de eerste plaats fietsers welkom zijn.

‘Pak ze aan de Turnhoutsebaan’ is een actiegroep die ijvert voor meer verkeersveiligheid in Borgerhout.