De zachte stem van Mitt Romney

Een mooie speech, van Mitt Romney. Maar of die de twijfels over Romney als alternatief voor Barack Obama zal wegnemen?

Mitt Romney’s speech zat mooi in elkaar op de partijconventie in Tampa. Ze moest inspelen op de grote zwaktes van Romney’s kandidatuur die de laatste maanden – en eigenlijk vooral de laatste weken – sterk zichtbaar waren geworden en tegelijkertijd Barack Obama als president, niet als persoon, zwaar onder vuur nemen. Het moest een contrastspeech worden waarin het beeld van een mislukt Obama-presidentschap geplaatst moest worden tegenover de belofte van een aanpak die naar de “roots” van Amerika zou terugkeren.

De toon van de speech paste ook perfect bij Romney’s persoonlijkheid. Geen man die een zaal binnen de kortste keren in vuur en vlam kan of wil zetten. Geen man van grote gevleugelde woorden, eerder iemand die door zijn daden, eerder dan door zijn woorden vertrouwen wil inboezemen. Een man ook met een plan, nog wel als ruwe schets, maar toch al met een aantal kernpunten. Een man ook met principes die niet luid van de daken geschreeuwd moeten worden maar die, door ze kalm en bedachtzaam te formuleren, wil tonen dat hij er ook echt in gelooft en ernaar zal handelen.

Bovenal was echter de grootste uitdaging voor Romney dat hij matiging moest tonen in een speech voor het congres van een partij waarin matiging soms ver te zoeken is. En die matiging was er, zij het vooral in Romney’s stem, minder in de toon of in de inhoud. Obama werd immers scherp onder vuur genomen en Romney’s plannen werden ook duidelijk als een alternatief naar voor geschoven: als de keuze voor een ideologisch andere aanpak.

De speech startte meteen met een aangepaste toon, ook al nam Romney met zijn zachte stem meteen een loopje met de waarheid. Aangepast was die toon omdat Obama als persoon op veel sympathie kan rekenen in de VS, ook bij een deel van zijn politieke tegenstanders, zo geven peilingen aan. Dus werd het verhaal gebouwd op een teleurstelling. Amerika had vier jaar geleden met hoge verwachtingen voor Obama gekozen maar deze had Amerika zwaar teleurgesteld. Mensen hadden hun beste gevoel over hoop en verandering gehad op de dag dat ze voor de Amerikaanse president hadden gestemd. Sindsdien was het alleen maar bergaf gegaan.

Niet dat Obama het slecht bedoeld had. Integendeel. Maar hij had gewoon de kwalificaties niet en ook niet de juiste ideeën. Dus liep het allemaal fout ook al stond heel Amerika als één man achter hem. Dat de Republikeinen meteen een systematische (en steeds extremere) obstructiepolitiek hebben gevoerd werd daarbij even terzijde geschoven. En dus werd Obama overladen met alle zonden van Israël.

Niet alleen was de Amerikaanse middenklasse erop achteruit gegaan, de armoede was ook sterk toegenomen, de prijzen waren gestegen (zeker aan de benzinepomp) net zoals de werkloosheid en de overheidsschuld. Amerika werd meer afhankelijk van Chinees kapitaal terwijl de wereld de VS niet meer als een sterke natie zag en de Amerikaanse nationale veiligheid op de helling kwam te staan door sterke bezuinigingen in het defensiebudget.

Onder Obama mocht Osama bin Laden dan zijn uitgeschakeld, voor het overige viel er niet veel goeds te melden. Iran werkte nog steeds naarstig aan een atoombom terwijl trouwe bondgenoten in de kou werden gezet. En ondertussen kon Vladimir Poetin rekenen op veel flexibiliteit van een president met een beleid zonder ruggengraat. Kortom, zo was de stelling, de meerderheid van de Amerikanen die momenteel denkt dat de VS er alleen maar op achteruit zal gaan, zal gelijk krijgen als de huidige Amerikaanse president herkozen wordt.

Romney moest natuurlijk niet alleen een case tegen Obama maken maar ook een voor zichzelf. En dat beloofde moeilijk te worden. Het was immers Obama en niet Romney die het beste uit de zomercampagne was gekomen. Met succes was die laatste afgeschilderd als een keiharde zakenman die met zijn investeringsbedrijf Bain Capital vooral jobs had vernietigd, als een kind van een elite die zich amper kon inbeelden hoe het er bij gewone mensen aan toe gaat en als vaandeldrager van een partij die het op vrouwen, op immigranten en op de middenklasse heeft gemunt en die die middenklasse wil laten opdraaien voor de overheidsschuld die mede door drastische belastingverminderingen ten gunste van de rijksten was teweeggebracht.

Dus zaten er in Romney’s speech opvallend veel verwijzingen die het vrouwelijke deel van zijn publiek moesten behagen zoals de stelling dat zijn vrouw als moeder een belangrijkere taak had vervuld dan hij als zakenleider, dat vandaag de dag meer vrouwen dan mannen nieuwe bedrijven opstarten, dat hij als gouverneur talrijke vrouwen in hoge posities had benoemd en dat zijn eigen moeder als Senaatskandidate zich ooit afvroeg: “Waarom zouden vrouwen een kleinere stem moeten hebben in de grote beslissingen van dit land dan mannen?”.

Dus zaten ook elementen in de speech die duidelijk moesten maken dat Romney zijn zakensucces aan zichzelf te danken had ondanks zijn vader’s carrière en verschillende verwijzingen naar de financiële problemen waarmee heel wat gewone Amerikanen deze dagen te kampen krijgen. En de kritiek op zijn rol bij Bain Capital werd gecounterd door de nadruk op bedrijven die het had gered en op het feit dat zaken doen betekent dat men risico’s moet nemen en dat risico’s ook mislukkingen met zich mee kunnen brengen.

Maar Obama begrijpt dit niet zoals hij ook niet begrijpt hoe je jobs moet creëren, zo werd gesteld. En het antwoord van Romney daarop was een plan waarin vijf elementen centraal staan, die weliswaar vaag zijn maar die tegelijkertijd een duidelijke ideologische keuze weerspiegelen: het vertrouwen in de werking van de vrije markt, een argwaan ten aanzien van de overheid en een afkeer van belastingen en deficits. Hoe die laatste twee elementen met elkaar verzoend moeten worden werd handig open gelaten. Want zwaarder bezuinigen omwille van lagere belastingen en een kleiner deficit terwijl men het defensiebudget wil vrijwaren, betekent dat men de middenklasse pijn zal doen. En dat laatste kan niet te luid worden verkondigd gezien het op 6 november vooral om die middenklasse zal draaien.

Zal deze speech Romney helpen om de verkiezingen te winnen? Dat is verre van zeker. Hij heeft een kleine maar hardnekkige achterstand in de peilingen. Maar bovenal zal hij het moeten hebben van het anti-Obama effect eerder dan van een pro-Romney effect.

Want voor veel Amerikanen zal zijn boodschap van deze nacht toch vooral ruiken naar de recepten die destijds door George W. Bush gehuldigd werden en die naar de overtuiging van velen de VS juist in de crisis hebben gebracht.

Het mocht dan al met een zachte stem gebracht zijn en mooi in elkaar hebben gezeten, of het de twijfels over Romney als alternatief voor Obama zal wegnemen valt te betwijfelen. Het is hierop dat de Amerikaanse president ongetwijfeld zal blijven inzetten in de strijd om zijn herverkiezing.

Bart Kerremans