De staatsbon als actiemiddel

De boosheid van de Belgen over de lange regeringsvorming weegt niet op tegen hun boosheid op de financiële markten.

Je kon je al lang vragen stellen bij het ongebreidelde wantrouwen dat de financiële markten kennelijk tegenover ons land koesteren. Tot voor kort konden we er als Belgen vooral goed mee lachen. We stelden vast dat die buitenlandse financiers ons land toch maar heel slecht kennen, als ze dachten dat wij hen, misschien, ooit, wel eens niet zouden kunnen terugbetalen.

Maar intussen begon die ‘spread’ — hetgeen wij méér betalen dan de Duitsers om geld te lenen op de internationale markt — ons land wel een pak geld te kosten. Voor de euro kwam, leende de Belgische staat vrijwel uitsluitend bij de Belgische onderdanen zelf. Maar anno 2011 is nagenoeg de helft van onze schuld in buitenlandse handen en zijn het dus niet alleen de goedgelovige Belgen meer, die bepalen wat de Belgische staat als vergoeding zal betalen.

Het zat er dus aan te komen, dat een handige jongen als premier Yves Leterme de patriottische Belgen zou oproepen om hun land ter hulp te snellen. En dat is precies wat die deden. In twee dagen tijd hevelden ze meer dan een half miljard euro over van hun spaarboekjes naar de Belgische schatkist. Het is niet onmogelijk dat dit bedrag de komende dagen nog oploopt tot tegen het miljard euro, zoals de overheid hoopt.

Door massaal in te schrijven op staatsbons met een coupon onder de marktrente, maken de Belgische spaarders een statement van formaat. We zullen jullie eens een poepje laten ruiken! Dachten jullie nu echt, dat wij zouden toestaan dat ons land zijn schulden niet terugbetaalt? De succesvolle inschrijving van Belgische spaarders op de staatsbon is niets meer of minder dan een protestactie tegen de financiële markten: jullie schatten ons verkeerd in.

Die protestactie heeft wel zijn prijs en die betalen de spaarders dus uit eigen zak. Als het hen alleen om het spaarinstrument te doen was geweest, hadden ze voor identiek hetzelfde risico een aanzienlijk betere vergoeding kunnen krijgen door bestaande staatsbons te kopen op de secundaire markt. Voor papier dat nog acht jaar loopt, zouden ze dan niet 4 maar 5,5 procent bruto gekregen hebben. Sommige critici vinden dat Leterme de uitgifteprijs van de staatsbons had moeten aanpassen aan de sterke rentestijging van de dagen voorafgaand aan de uitgifte. Dat dat eerlijker geweest zou zijn tegenover de spaarder, lijdt geen twijfel. Maar het zou ook de angel uit de politieke boodschap getrokken hebben.

Als het gros van de spaarders gewoon heeft willen intekenen op een traditionele veilige belegging, kan zeker gesteld worden dat ze door de regering misleid, zelfs misbruikt zijn voor een politieke actie. Maar de oproep van premier Leterme — die hier niet ontslagnemend maar juist heel erg dienstdoend bezig was — was in niet mis te verstane termen gesteld: het ging om burgerzin, om een boodschap, om een opstelling tegen de financiële markten in. Het ziet er dan ook naar uit dat heel veel spaarders perfect wisten wat ze deden en dat ze voor een keer liever wilden optrekken met hun politici dan met de financiële markten.

Luc Baltussen