De permanente crisis

Het begrotingspact dat eerder dit jaar door Europa werd afgekondigd en opgelegd, is een molensteen om de nek van de meeste eurolanden.

In zijn maandagse kroniek in The New York Times had Nobelprijswinnaar Paul Krugman het over ‘Europa’s economische zelfmoord’. De immense sanering die de Spaanse regering haar burgers onder druk van de Europese Unie oplegt, zal het land volgens de Amerikaanse econoom onvermijdelijk de depressie in drijven. En dat geldt ook voor de rest van de eurozone. Met kwalijke gevolgen zoals het toenemende aantal zelfmoorden, zoals in Griekenland en Italië.

Europa, dat in een permanente crisis dreigt weg te zakken, waagt zich aan een perfecte herhaling van de jaren 1930, zo waarschuwde Krugman. Toen hadden de Europeanen de goudstandaard moeten loslaten. Het equivalent daarvan, vandaag, is de uitstap uit de euro en het herstel van de nationale munten. Onvoorstelbaar, gezien de economische en politieke gevolgen van het opbreken van de eurozone, maar het opleggen van de huidige besparingsprogramma’s aan lidstaten die met depressieachtige werkloosheid kampen vindt Krugman pas écht verbijsterend.

Vorige maandag werd bij de Europese Centrale Bank alle hens aan dek geroepen om Spaans schuldpapier te kopen. Want het saneringsprogram van zo’n 34 miljard euro dat premier Mariano Rajoy vorige week voorlegde, kan de geldmarkten niet bedaren. Om het begrotingstekort naar 5,3 procent te brengen is immers, zo berekende de Spaanse econoom Luis Garciano, een snoeibeurt van minstens 53 miljard euro nodig. Wat neerkomt op een regelrechte ontmanteling van het Spaanse staatsapparaat. En die operatie zal uiteindelijk toch uitmonden in de uitstap van Spanje uit de eurozone, wellicht meteen gevolgd door buurland Portugal, dat zijn economie met de Spaanse heeft vervlochten.

Het begrotingspact dat eerder dit jaar door Europa werd afgekondigd en opgelegd, is een molensteen om de nek van de meeste eurolanden – ook van Frankrijk, waar zondag presidentsverkiezingen plaatsvinden. Eerder deze week richtten schuldspeculanten hun geschut ook op Frankrijk, dat er niet veel beter voor staat dan buurland Spanje. De socialistische presidentskandidaat François Hollande kondigde aan dat hij het Europese begrotingspact wil heronderhandelen, al kwam hij daar de laatste dagen steeds minder op terug. President Nicolas Sarkozy van zijn kant gaf tijdens een verkiezingsmeeting in Parijs te kennen dat het tijd wordt dat de Europese Centrale Bank, die de laatste maanden nochtans haar weldaden over de banken uitgoot, eindelijk gaat meewerken aan de economische groei. Met die uitspraak zou Sarkozy een geheime overeenkomst met de Duitse kanselier Angela Merkel hebben geschonden. Die twee hadden blijkbaar afgesproken het niet en public te hebben over de rol van de ECB – waarbij men zich kan afvragen of die twee nog andere geheime afspraken hebben gemaakt.

De uitlating van Sarkozy geeft al aan dat de volgende Franse president, wie het ook wordt, de kwalijke gevolgen van het begrotingspact zal moeten dragen en zal snoeien in het bijzonder logge overheidsapparaat.

De Belgische regering ondervindt nu al de pijnlijke gevolgen. Het federale begrotingstekort naar 2,5 procent terugdringen is een schier onmogelijke opgave. Dat maakte de recente stoerdoenerij van minister van Binnenlandse Zaken Joëlle Milquet en justitieminister Annemie Turtelboom zo pijnlijk. Na de doodslag op een begeleider van de Brusselse vervoersmaatschappij beloofde minister Milquet prompt 400 nieuwe agenten. Justitieminister Turtelboom toverde na de brutale ontsnapping van twee gedetineerden uit de gevangenis van Aarlen plots 800.000 euro tevoorschijn voor metaaldetectoren in de gevangenissen. Geen van beide ministers heeft het geld om die beloften waar te maken. Tenzij ze elders middelen weghalen, en daar dan een nieuwe put achterlaten.

In het licht van de twee gewelddadige incidenten eiste Open VLD-voorzitter Alexander De Croo meteen een zero tolerance-beleid. Wat neerkomt op meer doortastende politie op straat – dus meer ambtenaren – en bijkomende gevangenisplaatsen. Een blik op de Belgische kasstaat leert dat voorzitter De Croo die eis niet hard kan maken. De regering die hij steunt heeft zich verbonden tot de uitvoering van het Europese begrotingspact dat de Belgische samenleving tot verdere miljardenbesparingen dwingt. Net als voor de meeste eurolanden komt het begrotingspact voor het federale koninkrijk onvermijdelijk neer op het gestage aftuigen van het staatsapparaat, dat nu al tot een skelet werd herleid.

Ooit komt de vraag hoeveel van hun soevereiniteit, en bijgevolg van hun sociale voorzieningen, de Europeanen willen prijsgeven om de euro in stand te houden.

Rik Van Cauwelaert