De kier waar N-VA tussen probeert te glippen

Peter De Roover © Belga
Stavros Kelepouris
Stavros Kelepouris Journalist Knack.be

N-VA houdt vol dat er geen politieke goedkeuring voor het VN-migratiepact is zolang de partij niet ingestemd heeft aan de regeringstafel. Klopt dat ook?

Is er wel een politieke goedkeuring geweest om het Global Compact for Migration, de officiële naam van het VN-migratiepact, goed te keuren: die vraag is de stok achter de deur geworden van N-VA in een debat dat steeds meer voer is voor grondwetexperten. De grondwet bepaalt immers dat de regering bij consensus beslist – zolang N-VA niet instemt met goedkeuring van het migratiepact, is die consensus er niet. Volgens de partij kan die instemming er enkel komen aan de regeringstafel.

Die stelling is bijzonder problematisch, want het is helemaal niet zo zeker dat de goedkeuring van internationale engagementen zoals het Global Compact standaard op de ministerraad besproken wordt, zegt experte grondwettelijk recht Evelyne Maes, visiting professor aan Université Saint-Louis. ‘Naar wat ik hoor, zou het de gewoonte zijn dat zo’n pact wordt goedgekeurd door overleg in de Coormulti en door overleg met de bevoegde kabinetten.’ De Coormulti is een van de werkgroepen waar gedelibereerd wordt over internationale betrekkingen. Op de vergaderingen, die worden opgestart door Buitenlandse Zaken, zijn technische ambtenaren aanwezig en ook vertegenwoordigers van de betrokken regeringskabinetten.

Maes: ‘Als het op dat niveau wordt afgeklopt, wordt het, opnieuw naar wat ik hoor, niet meer op de ministerraad gebracht. Het feit dat de premier in september in New York stelde dat België akkoord zou gaan, bevestigt het bestaan van die gewoonte. De ministerraad vond het toen blijkbaar niet nodig om de beslissing op regeringsniveau te brengen, alvorens de premier namens de regering mocht spreken. Op dat moment heeft ook niemand gezegd dat de premier voor zijn beurt sprak en hij de goedkeuring door de ministerraad moest afwachten.’

Jean-Luc Bodson, de diplomaat die voor ons land het pact onderhandelde, legde eerder deze week tijdens een hoorzitting in de Kamer uit dat het pact besproken was op drie Coormultibijeenkomsten. Op de laatste, die plaats vond op 12 september, werd het finale standpunt van ons land tegenover de tekst bepaald. Omdat het kabinet-Francken niet aanwezig kon zijn, nam Bodson telefonisch contact op met Thomas Moens, die voor Francken de gesprekken in goede banen leidde. ‘Ik heb hem gevraagd of de datum veranderd moest worden; hij zei me dat hij op buitenlandse missie was met de staatssecretaris en niet aanwezig kon zijn, maar dat hij niet dacht dat er een probleem zou zijn.’

‘Dat is een belangrijk feit,’ aldus David Criekemans, professor internationale relaties aan de Universiteit Antwerpen. ‘Mijnheer Bodson kan niets verweten worden. Hij heeft de instructies uitgevoerd die hij gekregen heeft, en hij heeft duidelijk gewacht en afgetoetst of het kabinet groen licht gaf.’ Het telefoontje met Moens komt volgens Criekemans neer op een ‘expliciete instemming’ met de finale tekst van het migratiepact. ‘Als het kabinet zegt dat het voor hen goed is, dan betekent dat instemming.’

‘N-VA heeft toch wel steken laten vallen’

Op dat moment was de besluitvorming dus rond en vroeg niemand erom dat de goedkeuring nog eens uitdrukkelijk op de ministerraad zou komen. Belangrijk is dat het Global Compact geen verdrag is dat de instemming van een wet nodig heeft. Indien het dat was, dan zou het uiteindelijk wél nog op de tafel van de ministerraad beland zijn. ‘N-VA stuurt nu dus aan op een wijziging van de praktijk dat teksten als het Compact niet uitdrukkelijk op de ministerraad komen,’ aldus Maes. ‘De regering moet dus misschien daar eerst eens over beslissen: wil ze dat dergelijke dossiers ook nog eens uitdrukkelijk op de ministerraad gebracht moeten worden?’

‘N-VA heeft toch wel steken laten vallen,’ vult Criekemans aan. ‘Kamerlid Valerie Van Peel zinspeelde daar in de Kamer eigenlijk ook op, dat haar partij onvoldoende ingeschat heeft wat de eventuele impact zou kunnen zijn van het Compact.’

Die vaststelling is volgens hem symptomatisch voor een dieper probleem: dat er te weinig aandacht is voor het buitenlands beleid. ‘Het grootste deel van het werk wordt gedaan op lagere echelons zoals de Coormulti, en enkel als er politieke problemen zijn wordt het dossier naar een hoger niveau getild. Er zijn met andere woorden onvolkomenheden in de architectuur van onze besluitvorming.’

Die onvolkomenheden bieden N-VA een minuscule uitweg. Criekemans ‘Het is een kier, ja, al is er ook een expliciete goedkeuring van het kabinet geweest. Maar het is op dit moment zoals in een huwelijk: als er zo veel gebeurd is, kan je dan nog terug naar de originele situatie?’

‘Als ik diplomatiek adviseur van de premier was, zou ik toch nog eens het “inlegvelletje” op tafel leggen: een document waarin ons land aangeeft dat het pact belangrijk en richtingaangevend is, maar voor de rest geen bijkomende gevolgen heeft voor de interne rechtsorde binnen het Koninkrijk België. Dan zijn er voldoende garanties. De regering moet nu gewoon beslissen wat ze wil doen, tenzij er iemand binnen N-VA ontslag neemt – bijvoorbeeld Theo Francken.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content