De feminiene blik van fotografe Carmen De Vos: ‘Kom, we gaan spelen’

Fotografe Carmen De Vos geeft het hagelwitte interieur van CC De Factorij in Zaventem een frivole upgrade met haar expo Warriors, come out to play.

Wie dezer dagen De Factorij binnenwandelt, botst zowat op de muurschildering van graffitiartiest Kevin Stiers aka Kiwi. Hij spoot een grote, lichtgrijze ‘V’ op de muur, versierde de benen van de letter met witte veren en witte rozen, nestelde een naakte vrouw in de punt en schreef in sierlijke letters ‘Carmen’ boven de letter. Kiwi’s beeld lokt je naar de entree van de expo. Wie door de fuchsia gaasgordijntjes stapt, belandt in de tapijtzachte, bonte en sensuele wereld van Carmen De Vos. Daar blikt een zwangere blondine vanuit haar stoombad vol waterlelies en met een slang langsheen haar bolle buik cool in de lens, terwijl muzikant Jaouad Alloul de ogen neerslaat als ‘zeemeerminman’ en schrijfster Lara Taveirne je begluurt als gesluierde bruid die diamanten huilt.

Vorige maand postte u op Instagram een portret van Tom Lenaerts. Hij staat lachend in een lift, de bril in de hand. Iemand reageerde: ‘Wat een guitige blik! Dat krijgt alleen Carmen voor elkaar!’ Hoe doet u dat?

Carmen De Vos: Babbelen! Véél babbelen. Zo veel dat de mensen die ik portretteer zich soms afvragen wie de journalist is en wie de fotograaf. (lacht) Ik babbel over de weg die we in het leven hebben afgelegd. Ik babbel tot ze zich overgeven aan de camera. Er klinkt ook muziek, maar die zet ik niet doelbewust in. Ik heb een Spotify-lijst vol muziek met een zwoele touch. Denk aan Billie Eilish, Lana Del Rey, en sinds kort ben ik in de ban van Jan Verstraeten.

Lenaerts is niet te zien tijdens de expo. Politica Celia Ledoux, lingerieontwerpster Murielle Scherre, zanger Guido Belcanto, schrijfster Dalilla Hermans en journaliste Cathérine Ongenae wél. Hoe koos u de modellen?

De Vos: De expo is een ode aan personen wier traject ik bewonder. Of beter: aan mensen die hun vrouwelijke kant en kracht durven te tonen. De meeste modellen ontmoette ik door opdrachten voor dag- en weekbladen. Als zo’n opdracht een fijne ontmoeting blijkt, draait het dikwijls uit op meerdere sessies. Met Lara Taveirne, bijvoorbeeld, klikte het direct. Wij vinden altijd een reden om samen foto’s te maken en te spelen.

U spéélt met uw modellen?

De Vos: Dat probeer ik in elke sessie. Voor deze expo was dat zelfs het uitgangspunt. Alle modellen nodigde ik uit met de zin ‘ Warrior, come out to play!‘ Elke fotosessie was een verwendag, inclusief make-upparty en dollen met pruiken, bloemen, SM-speeltjes… Ik zoek naar een omgeving die het model én mij zin geeft om te spelen. Een voorbeeld? Tijdens een van onze gesprekken vertelde Jaouad dat hij geobsedeerd is door mannelijke zeemeerminnen. Dus zocht ik een zeemeerminstaart en boekte een lege homobar. Daar maakte ik de foto van Jaouad als een zeemeermin, schommelend in een seksswing.

U bent 55 en toch bent u nog altijd zo’n speelvogel. Hoe komt dat?

De Vos: Dat mijn jeugd geen zorgeloze tijd was, is een reden. Ik werd erg autoritair opgevoed en kreeg amper de vrijheid om een speels kind te zijn. Dus speel ik nu. Mijn camera is een uitlaatklep voor mijn wildheid.

En het komt ook door de manier waarop mijn carrière begon. Ik heb geen opleiding gevolgd, maar begon me als veertiger te amuseren met polaroidfotografie. Polaroids bestaan uit kostbaar, almaar zeldzamer materiaal. En het werken met een polaroidcamera is een traag proces waarbij je de tijd moet nemen voor de setting. Ik richtte toen het Engelstalige polaroidmagazine TicKL op, met kunstige en grappige huis-tuin-en-keukenporno. Ik was álles: van redactie en model tot schrijfster, fotograaf en distributiecentrum. Ik had het uitgeven van een blad wat onderschat. Na vier nummers was het welletjes. (lacht) Door TicKL zwaaide de deur naar de persfotografie open. Ik liet de mensen die ik mocht portretteren altijd weten dat de sessie tijd in beslag zou nemen. Intussen is dat mijn methode en zeg ik: ‘Trek wat tijd uit, we gaan spelen.’

Het summum van speelsheid is wellicht het portret dat u in 2010 van filosoof Etienne Vermeersch maakte.

De Vos: Die foto maakte ik in opdracht van DM Wax, toen een wekelijkse bijlage van De Morgen. ‘Portretteer mannen even sensueel als hoe mannen doorgaans vrouwen portretteren’, was de opdracht. Vermeersch wilde poseren naast zijn beelden van Griekse godinnen. ‘Dat is wat saai, hè?’ zei ik. En ik verklapte mijn plan: hij in een eenpersoonszetel en ik in mijn ondergoed achter die zetel, allebei recht in de lens lonkend. Ik fier, hij geamuseerd. Het was gewaagd – bij een jongere man had ik het wellicht niet gedurfd – maar het werkte. Vermeersch was een feminist. Het beeld straalt feminiene kracht uit. Vrouwkracht.

‘ Feminism is the correct orientation to have to the world‘, stelt de filosofe Arnia Srinivasan in haar recent verschenen The Right to Sex. Feminism in the Twenty-First Century.

De Vos: Precies! Feminisme is een beweging die staat voor een menselijk leven ten dienste van en niet ten koste van de medemens. Vrouwelijkheid ís menselijkheid. Het is zacht en speels zijn. Zou de wereld er niet veel beter aan toe zijn als meer mensen vrouwelijker in het leven durven te staan? (op dreef) Vrouwen kunnen leven máken. Daarom worden wij, denk ik, historisch gezien zo gekoeioneerd door mannen. Zij willen macht over de wezens die leven baren. Dus ben ik gefascineerd door zwangere vrouwen. De energie die zij uitstralen! Mijn volgende boek wordt Belly Riot, een bundeling van mijn portretten van zwangere vrouwen.

Op 2 maart publiceerde NRC Handelsblad een rakende fotoreportage van hoogzwangere vrouwen in de kelder van een ziekenhuis in Kiev. Intussen zijn er ook gruwelbeelden van een gebombardeerde kraamkliniek in Marioepol.

De Vos: (fel) Wat daar gebeurt, is de sublimering van de mannelijke blik. Ze gedragen zich als kleine kinders die hun hoekje van de speelplaats claimen. Maar of mannen nu een bom droppen of niet, als een vrouw moet bevallen, zal ze bevallen. Het leven primeert op de dood. Dat statement maakt élke moeder. Ikzelf durf het niet aan om in een oorlogsgebied foto’s te maken. Maar als ik een vrouw ontmoet die de horror ontvluchtte, dan geef ik haar een make-upparty en we spelen tot dé foto er is waarop het leven glorieert.

Nodigt u tijdens een volgende expo ook de bezoekers uit om te spelen?

De Vos: Wie weet. (lacht) De speelse omgeving die ik tijdens de sessies creëer, wilde ik oproepen tijdens deze expo. Daarom wandel je een ruimte in met gordijntjes, kussens, tapijten, leuke lampen, warm behang. En ik hoop dat je met een vrolijker en vrouwelijker gemoed vertrekt.