‘De eerste grote taak van onze nieuwe regeringen: inzetten op klimaatinvesteringen’

‘We hebben nog zes maanden tijd om in de finale versie van het klimaatplan de effectiviteit en de ambitie stevig op te krikken. Tijd om ons te herpakken’, schrijft Laurien Spruyt van Bond Beter Leefmilieu (BBL).

De Europese Commissie publiceerde dinsdag een evaluatie van alle nationale klimaat- en energieplannen voor de periode 2021 – 2030. Hierin lijsten de lidstaten op welke maatregelen ze de komende 10 jaar zullen nemen om hun impact op klimaatverandering te verminderen. Er ligt nog veel werk op de plank voor België: ons land kreeg een stevige lijst van opmerkingen en vragen om verduidelijkingen toegestuurd. Huiswerk tegen eind december 2019, want dan moeten de lidstaten de finale versie van het plan indienen.

Voor wie de opmaak van het klimaatplan van nabij volgde, komt de slechte score van België niet als een verrassing. Ons land mikt op een schamel aandeel van 18,3 procent hernieuwbare energie tegen 2030: een vertraging van de groei van hernieuwbare energie in plaats van de nodige versnelling. Ook voor energiebesparing stelt België de Commissie teleur: de inspanningen moeten bijna verdriedubbelen om aan de Europese verplichtingen te voldoen. Aan het tempo dat onze beleidsmakers hanteren komt klimaatneutraliteit in 2050 steeds verder buiten bereik te liggen. Dit is volgens het meest recente IPCC-rapport nochtans nodig om gevaarlijke klimaatverandering tegen te gaan.

De eerste grote taak van onze nieuwe regeringen: inzetten op klimaatinvesteringen.

Ons land wil de CO₂-uitstoot door mobiliteit, gebouwenverwarming en landbouw tegen 2030 met 35 procent verminderen, in lijn met wat Europa vraagt. Maar de maatregelen om dit te realiseren zijn nog te vaag en te weinig doorgerekend. Duidelijke hefbomen om naar emissievrij transport over te schakelen of bedrijfswagens uit te faseren ontbreken. De instrumenten om het aantal kilometers met de wagen te verminderen, zoals de slimme kilometerheffing, liggen opnieuw onder politieke discussie of worden veel te laat ingevoerd, denk aan de betonstop. Daarnaast zetten de beleidsmakers te sterk in op schadelijke alternatieven zoals biobrandstoffen en CNG, en te weinig op de echte oplossingen zoals fietsinfrastructuur en kwalitatief openbaar vervoer.

Wat hebben we wel nodig? Extra fiscale stimuli om ons slecht geïsoleerd woningpark te renoveren. Net zoals een plaatsingsverbod voor stookolieketels vanaf 2021. En we moeten sneller overstappen op groene verwarmingstechnieken. Tot slot blijft de noodzakelijke afbouw van de veestapel taboe, terwijl vleesproductie ook zwaar weegt op het klimaat.

Algemeen bevat het plan te veel nattevingerwerk en veronderstellingen, en te weinig onderbouwing. Voor geen enkele maatregel werd via een impactanalyse berekend hoeveel CO₂ hij daadwerkelijk reduceert. De coherentie tussen de regionale en federale plannen is ver te zoeken. En naar de investeringsbehoeften en financieringsbronnen voor klimaatbeleid blijft het voorlopig gissen.

De evaluatie van de Europese Commissie is een strenge waarschuwing aan het adres van onze federale en regionale overheden. Burgers, middenveld en administraties reikten de puzzelstukken voor een goed klimaat- en energieplan aan. Maar de politieke partijen slagen er nog onvoldoende in om de sociaal-economische voordelen van klimaatbeleid aan te boren (denk aan jobcreatie, schone lucht, comfortabele huisvesting) en zo het draagvlak voor daadkrachtige maatregelen te verhogen. Dat de N-VA de slimme kilometerheffing bijzonder snel liet vallen zonder een alternatief voor emissiereducties, was een slecht voorteken. Dat CD&V ruimte bood aan de Boerenbond om het klimaatbeleid voor de veestapel zelf uit te schrijven, was een herhaling van fouten uit het verleden. Dat Open Vld tot slot terugdeinst voor normering, helpt evenmin.

Tijd om ons te herpakken. We hebben nog zes maanden tijd om in de finale versie van het klimaatplan de effectiviteit en de ambitie stevig op te krikken. Het is de eerste grote taak van onze nieuwe regeringen: inzetten op klimaatinvesteringen. Want die zijn de sleutel tot sociale vooruitgang, een bloeiende economie en een leefbaar klimaat.