De dogma’s voorbij

Misschien zal blijken dat creatieve politici meer kunnen bereiken dan dogmatische economen voor mogelijk houden.

Volgens veel financiële en economische stuurlui aan de wal is het Griekse probleem eigenlijk eenvoudig samen te vatten. Het land is niet solvabel. Het geeft meer uit dan het ontvangt. En elk initiatief dat de regering kan nemen om de begroting te saneren – minder ambtenaren, meer belastingen, besparingen allerhande – duwt de economie verder de afgrond in. Wat de verdere sanering van de begroting nog moeilijker maakt. De enige oplossing maakt het probleem nog groter! Bijgevolg is het onmogelijk dat er ooit een moment zal komen dat Griekenland zijn nu al enorme schulden netjes zal kunnen terugbetalen. Een wanbetaling is onvermijdelijk. Vraag is alleen: wanneer.

In het perspectief van deze redenering zijn de europolitici de grootste stoorzender. Door Griekenland telkens weer te ‘redden’ van de druk van de financiële markten, verlengen ze de doodstrijd. Beide partijen in deze confrontatie waren vorige week op hun paasbest. Het ratingbureau Moody’s werkte zichzelf in de kijker door de kredietwaardigheid van Griekenland nog maar eens naar beneden te schroeven, van rommelstatus tot absolute junk.

Uitgerekend (laten we dat maar letterlijk nemen) op het ogenblik dat de Griekse regering met de EU-leiders een nieuw reddingsplan onderhandelde. Maar het plan kwam er toch: Griekenland krijgt (vermoedelijk) 60 miljard euro extra kredieten (bovenop de 110 van het eerste plan) en voert in ruil daarvoor extra besparingen door: 6,4 miljard dit jaar en 22 miljard tegen 2015. De kredieten (aangebracht door de Europese Centrale Bank en het Internationaal Monetair Fonds) maken het Griekenland mogelijk de financiële markten links te laten liggen, waar het wegens de rommelstatus momenteel 16 procent zou moeten betalen voor een lening op 10 jaar.

In tegenstelling tot de financiële markten geloven de politici van de eurozone dus wél dat Griekenland er met een combinatie van Europese steun en straffe herstructureringsprogramma’s in kan slagen opnieuw aansluiting te vinden bij het europeloton. Hebben ze een punt of zijn ze gewoon ziende blind?

Veel waarnemers zien die straffe herstructureringsprogramma’s uitsluitend als een straf voor de luie Grieken: laat ze maar eens bloeden. Maar die waarneming gaat helemaal voorbij aan het feit dat de eurolanden elkaar behalve geld ook veel andere steun kunnen toestoppen. Europa heeft al veel ervaring met het helpen van kandidaat-lidstaten bij het opzetten van systemen voor recht, sociale zekerheid en corruptiebestrijding. Die expertise kan nu ook dienen voor Griekenland. Als blijkt dat in heel Athene slechts een handvol mensen zijn zwembad aangeeft aan de fiscus (check dat tegenover Google Earth!) dan is duidelijk hoe groot het effect kan zijn van een meer professionele aanpak van de belastinginning.

(Misschien kan België die fiscale experts ook eens uitnodigen, maar dit geheel terzijde.) De herstructureringsprogramma’s moeten natuurlijk méér zijn dan wat de IMF-programma’s voor de derdewereldlanden waren in de hoogdagen van het utopische neoliberalisme. Maar áls ze meer zijn, zal ook blijken dat creatieve politici meer kunnen bereiken dan dogmatische economen voor mogelijk houden.

Een dramatische toon aanheffen en uitkramen dat Griekenland onvermijdelijk de afgrond ingaat, is gemakkelijk. Maar misschien kunnen we beter wat meer respect opbrengen voor de moed waarmee verantwoordelijke politici proberen het onoplosbare op te lossen. Vanuit het besef dat we nu eenmaal tot elkaar veroordeeld zijn.

Luc Baltussen