De derde en laatste restauratiefase van het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck in de Gentse Sint-Baafskathedraal kan van start gaan met een subsidie van 1,5 miljoen euro van de Vlaamse regering en een verwachte einddatum in het voorjaar van 2026.
In 2012 werd gestart met de restauratie van het Lam Gods en in de laatste fase is het bovenste register van de binnenste panelen aan de beurt. Het dossier wordt nu Europees aanbesteed en begin 2023 zal de restauratie starten in het Gentse Museum voor Schone Kunsten, waar het publiek de voortgang opnieuw kan volgen. De vorige restauratiefases werden uitgevoerd door het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium. De laatste fase omvat onder meer de drie centrale panelen met de tronende Onze-Lieve-Vrouw, de tronende Godheid en de tronende Johannes de Doper. ‘Een belangrijke vraag is of de gebroeders Van Eyck in het midden God de Vader of Jezus Christus schilderen’, zegt Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Matthias Diependaele. ‘Na deze laatste restauratiefase zullen alle achttien panelen voor het eerst in meer dan vierhonderd jaar te zien zijn zoals de gebroeders Van Eyck ze schilderden. De volledige restauratie van het Lam Gods is het sluitstuk van de jarenlange restauratie van de kathedraal en het nieuwe bezoekerscentrum.’ De werken worden vermoedelijk afgerond in het voorjaar van 2026.
Tijdens de restauratie worden de betrokken panelen vervangen door kleurenfoto’s en blijven de andere panelen in de Sint-Baafskathedraal. De laatste fase brengt bijzondere uitdagingen met zich mee, zegt projectmanager Maaike Blancke van Bressers Architecten. ‘In de eerste plaats worden de verflagen gefixeerd en de vernis verwijderd, en daarna worden de overschilderingen onderzocht en oude retouches en overschilderingen weggehaald. Ten slotte worden reversibele retouches aangebracht ter hoogte van de lacunes en wordt het geheel afgewerkt met een nieuwe vernis. We weten dat er vele overschilderingen zijn, maar we weten niet goed wat er allemaal onder zit. Zoals in de vorige fases zal een internationaal expertencomité zich buigen over de ontdekkingen en heikele punten.
‘De grootste moeilijkheid is de restauratie van de persbrokaten aanwezig op de eredoeken van de drie figuren. Persbrokaten zijn dunne rechthoekige blaadjes tin die geperst worden in een mal, waardoor reliëf ontstaat en ze zo de dure zijdeweefsels imiteren’, zegt Blancke. ‘Ook de zijluiken van Adam en Eva en de zingende en musicerende engelen hebben een eigen problematiek. Adam en Eva werden grotendeels overschilderd en de engelen werden overlangs in tweeën gezaagd om de voor- en achterkant tegelijk te kunnen tonen.’
