Literaire nocturne rond fotograaf Jeff Wall

© DeBuren

Prozaminiaturen van onder anderen Yves Petry tonen hoe de mysterieuze foto’s van de Canadese kunstfotograaf tot schrijven aanzetten.

Zes romanciers kregen van het Brusselse kunstencentrum BOZAR en het Vlaams-Nederlands Huis deBuren aan de vooravond van de tentoontelling ‘Jeff Wall. The Crooked Path’ de opdracht om kort verhalend proza te bedenken bij een sprekende foto naar keuze van de gerenommeerde Jeff Wall. De miniatuurverhalen moesten het beeld een stem geven en zouden dienen als een alternatieve audiogids tijdens de tentoonstelling, die de voorbije maanden in het Paleis voor Schone Kunsten liep. Aan het begin van de slotweek werd de laatste rechte lijn van de succesvolle expositie – zo’n 30.000 bezoekers sinds 27 mei 2011 – ingezet met een literaire nocturne. De zes auteurs lazen hun miniatuurtje voor bij ‘hun’ foto, en dat leverde uiteenlopende resultaten op. De steeds geënsceneerde en in muurvullende lichtbakken tentoongestelde beelden van Wall spraken hoedanook sterk tot de verbeelding.

De Congolese auteur In Koli Jean Bofane mocht de spits afbijten bij ‘The Crooked Path’, de titelfoto van de expositie, en maakte er een georevanchistische dystopie van, die donkerder klonk dan de foto van Wall eruitziet. De naamloze stad uit de foto, waarnaar een bochtig pad in woekerende grassen en struiken leidt, met haar door Bofane bedachte inwoners die roofbouw plegen op de Aarde, zal het lot delen van steden als Pompeï, Angkor en de vergane Congolese paleisstad Gbadolite. Eens zal ze door de natuur en de Aarde opnieuw ingenomen worden. “De zogenaamde vrede waarin ze thans baadt zal weldra worden overspoeld door mijn toorn en de onherroepelijke duisternis van het woud.”

Yves Petry vertolkte de stem van de fysieke foto die vanuit zijn plek aan de museummuur de bezoeker toespreekt en het tafereel dat hij biedt interpreteert. Op zich een boeiend vertrekpunt, al vonden we dat Petry de interpretatie van ‘The Storyteller’ wat te ver doordreef, waardoor er voor het publiek niet veel ruimte overbleef voor een eigen interpretatie. Bovendien slopen er wat foutjes in zijn kijk op het tafereel, omdat hij zijn tekst naar eigen zeggen schreef op basis van een te kleine kopie van de foto en er zo details aan zijn aandacht ontsnapten. Een euvel waarvoor Petry zich zelf trouwens uitvoerig verontschuldigde voor hij van start ging en dat ook de andere auteurs parten speelde. De tentoongestelde werken van Wall meten immers al snel twee bij twee meter en meer.

De Franstalige auteur Caroline Lamarche koos als insomniac niet toevallig voor het beklemmende ‘Insomnia’. Dat beeldt een slapeloze af, die krampachtig de slaap probeert te vatten onder zijn tussen kasten ingeklemde keukentafel, in een door wit neonlicht geteisterde keuken.

De Belgisch-Nigeriaanse schrijfster Chika Unigwe bracht het op het eerste gezicht zeer banale, onschuldige ‘Woman with a covered tray’ samen met een aangrijpend verhaal uit haar eigen omgeving en peilde daarbij naar het vermogen van de liefde. Als je als 35-jarige vrouw je door een beroerte gevelde en jongere man moet verplegen, is liefde dan voldoende? Of “voelt ze het gewicht van haar plicht op haar schouders”?

De verrassing van de avond was de in het Nederlands schrijvende Duitser Bernhard Christiansen, die rond de inrdukwekkende foto ‘The Destroyed Room’ – in 2006 nog gebruikt als cover voor een compilatieplaat van de Amerikaanse noiseband Sonic Youth – een piepklein drieluik schreef. Dat liet het meest ruimte voor verbeelding bij het publiek en stak daardoor wat boven het andere miniatuurwerk uit. Zijn verhaaltje dient als proloog, de bezoekers vullen het middenstuk in, en de uitgesproken foto van Wall vormt de epiloog van het verhaal.

Het personage van Christansen is een jonge vrouw die door de wereld en de mensen om zich heen wordt genegeerd, ongeacht hoe hard ze haar best doet om iedereen te behagen. Of net omdat ze zich zo uitslooft. Ontmoedigd en moe gestreden trekt ze zich terug in haar kamer, maar plots wordt ze wakker. De crisis is uitgebroken en mensen zijn hun vertrouwen kwijt in de partijen “waarvan ze zeker wisten dat zij hen op een vertrouwde manier zouden teleurstellen”. Ze ruikt haar kans en als de mensen haar plots wel zien staan, aan haar hun miserie toevertrouwen, duikt ze stralend en gretig behulpzaam haar kamer in: “Zij wist wel wat, ze had wel iets, ergens in haar kamer.” Niet veel later wordt die kamer de vernietigde kamer, ‘The Destroyed Room’.

Jeroen Bert



‘Jef Wall. The Crooked Path’ loopt nog tot 11 september 2011

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content