Jelle Dehaen

‘Het is te laat om de roman te redden’

Jelle Dehaen Medewerker Knack, historicus, filosoof, auteur

Zelfs toekomstige leerkrachten Nederlands lezen amper literatuur, stelt Jelle Dehaen vast. En daar zal de Boekenbeurs, ondanks alle goede bedoelingen, niets aan kunnen veranderen.

Deze week gaat de Boekenbeurs van start, de hoogmis van de goede bedoelingen die op niets uitdraaien. Ik zal er zelf ook mijn debuutroman signeren en zo de banden met het publiek aanhalen. Of – en dat is net iets waarschijnlijker – ik zal een uur lang gespeeld nonchalant voor me uit staren, omdat er niemand op mijn handtekening zit te wachten. Tenzij een of andere grappenmaker. En dan wordt het pas echt pijnlijk.

Een schrijver die klaagt over de Boekenbeurs? Het is niet wat je noemt wereldschokkend. De komende weken zijn hoogst voorspelbaar. De boekensector zal gewag maken van een nieuw elan en hoopvolle signalen. De schrijvers, en zeker die van romans, zullen klagen dat de Boekenbeurs te commercieel is. En dat de literatuur gedevalueerd wordt door al die aandacht voor kookboeken en succesauteurs.

Natuurlijk is de Boekenbeurs niet de oorzaak van de problemen van de literatuur. Alsof er één lezer op het punt stond het verzamelde werk van Proust te kopen, maar dan dacht: ‘Toch maar liever een kookboek door Sandra Bekkari laten signeren.’ Bovendien kan het nooit kwaad om 140.000 mensen samen te brengen op een plaats waar boeken verkocht worden, zeker als de sector in kwestie zo noodlijdend is.

Maar natuurlijk haalt het allemaal niets uit. Ook dit jaar is de Boekenbeurs toe aan een grondige vernieuwingsoperatie, waarbij fors zal ingezet worden op beleving en de band tussen de auteur en zijn publiek. Ik twijfel niet aan de goede bedoelingen van de organisatoren, maar met welk publiek zou de gemiddelde Vlaamse auteur eigenlijk zijn banden moeten aanhalen?

Het is te laat om de roman te redden.

Wie weet geschiedt er een mirakel en kan de Boekenbeurs met al die beleving de negatieve bezoekerstrend omkeren. Maar het is zoals met de bibliotheken die vol trots verkondigen dat ze meer bezoekers hebben sinds ze een Playstation in de polyvalente ruimte hebben gezet. Een leuk gimmickje, maar wat schiet de literatuur daarmee op?

Niet dat ik enige suggesties heb om de roman te redden. Daarvoor is het helaas te laat. We lezen steeds minder en de geletterdheid van jongeren daalt elk jaar. Het is een illusie dat je zo’n alomvattende maatschappelijke evolutie kan stuiten. Paard en kar vielen ook niet te redden met een op beleving gericht spektakel. Tenzij in Bokrijk. Als rariteit.

Ongetwijfeld zullen er tal van clichés bovengehaald worden. Ze zullen we ‘jongeren de liefde voor de literatuur moeten bijbrengen’. Leuk in theorie, maar hoe begin je daaraan? Een docent die aan de hogeschool toekomstige leerkrachten Nederlands opleidt, vertelde me onlangs dat een groot deel van zijn studenten enkel onder dwang een roman lezen.

Ik trap een open deur in, maar zullen leerkrachten voor wie boeken een klusje zijn, één leerling het plezier van het lezen bijbrengen? En zal een speeddate met een schrijver op de Boekenbeurs dat veranderen?

Natuurlijk zullen romanlezers niet onmiddellijk uitsterven. Maar we moeten realistisch zijn en accepteren dat het er steeds minder zullen zijn. Dat de literatuur een met uitsterven bedreigde cultuur is die – zoals in de middeleeuwse kloosters – levend wordt gehouden op enkele eilandjes van belezenheid. Misschien om ooit tot een renaissance te komen, maar hoogstwaarschijnlijk niet.

Ondertussen wil ik Sandra Bekkari namens alle romanschrijvers danken dat ze de boekensector toch een beetje overeind houdt. Of dat ze de onvermijdelijke doodsstrijd iets langer uitstelt.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content