De 5-jaarlijkse essayprijs van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letterkunde (KANTL) gaat naar ‘Applaus’, een bundeling eigenzinnige theateressays van Eric de Kuyper.
Elk jaar looft de Gentse Academie (KANTL) een prijs uit voor een literair werk. Dit jaar waren de essayschrijvers aan het feest. De Academie bekroonde ‘Applaus’ (2012) van Eric de Kuyper met de prijs voor beste essay. De andere genomineerden waren Carel Peeters met ‘Gevoelige ideeën’ (2008), Rob Wijnberg met ‘Nietzsche & Kant lezen de krant. Denkers van vroeger over dilemma’s van nu’ (2009), Erwin Mortier met ‘Wat voorbij is begint pas. Lichtzinnige meditaties over het schrijven’ (2010) en Bas Heijne met ‘Echt zien. Literatuur in het mediatijdperk (2011)’.
De 70-jarige De Kuyper is een artistieke duizendpoot. Hij begon zijn carrière als filmcriticus bij de toenmalige BRT die op vrijdagavond zijn aparte films mocht inleiden met sigaar in de hand en een palmplant op de achtergrond. Dankzij hem maakte Vlaanderen onder anderen kennis met de Duitse regisseur Werner Fassbinder lang voordat die wereldberoemd werd.
Proustiaanse herinneringen
Hij ontpopte zich daarna ook tot filmregisseur en bleef al die tijd beschouwingen schrijven over film, opera en theater. Hij werd ook lesgever én werd geroemd voor zijn Proustiaanse kindheidsherinneringen in de jaren ’80 en ’90 met ‘Aan zee’ (1988), ‘De hoed van tante Jeannot’ (1989) en ‘Grand Hotel Solitude’ (1991). Hij kreeg er talrijke literaire onderschedingen voor.
Verleden jaar publiceerde hij dan ‘Applaus’, een soort van memoires waarin hij zijn liefde voor opera en theater van zich afschreef. Theaterrecensente Els Van Steenberghe prees in Knack Focus De Kuypers prachtig beschreven theaterherinneringen: ‘Zijn liefde voor de opera spat van de bladzijden en even lezenswaardig zijn de mijmeringen over zijn eerste ervaringen als theaterrecensent. Ook zijn analyse van de soorten applaus is uniek, grappig (als het over de Nederlandse applausgewoontes – een obsessie voor staande ovaties – gaat) én verhelderend.’
Meanderende stijl
De jury van de Academie dacht er dus net zo over en had het in haar rapport over de persoonlijke, associatieve stijl van De Kuyper: ‘De Kuyper schrijft, in een meanderende, zeer persoonlijke en soms poëtische stijl, over theater, opera, dans, film en literatuur, maar in zijn literatuur- en kunstkritische teksten is de autobiografische fictie nooit afwezig, wat zijn essays een extra literaire dimensie verleent.’
Sinds 2003 reikt de KANTL uit de gezamenlijke opbrengst van alle prijzenfondsen elk jaar één 5-jaarlijkse prijs uit, afwisselend voor essay, studie van oudere taal, literatuur en cultuur in de Nederlanden, poëzie, proza en podiumteksten. Eric de Kuyper is de derde laureaat van de prijs voor essay van de KANTL. Eerdere laureaten waren Jan H. De Roder (2003) en Stefan Hertmans (2008).
Frank Hellemans
