Aanrader: ‘Faulks on fiction’

In vier intelligente televisie-essays onderzoekt Sebastian Faulks de archetypen van de roman. Deze maand iedere zaterdagavond op BBC2.

Een eenvoudig idee, doordacht uitgewerkt. Veel meer is de nieuwe documentairereeks ‘Faulks on fiction’ eigenlijk niet. Romanschrijver Sebastian Faulks, vooral bekend van ‘Birdsong’ (Het lied van de loopgraven) en zijn James Bond-vervolg ‘Devil May Care’, onderzoekt de geschiedenis van vier archetypen uit de Britse romans: de held, de minnaar, de snob en de boef.

De BBC haalt daarvoor alles uit de kast. In de eerste aflevering reisde Faulks naar een tropische eiland en New York. Hij sprak met liefhebbers, schrijvers en literaire critici – van Boris Johnson, burgermeester van Londen, en kunsthistoricus Simon Schama tot de auteurs Martin Amis en Ruth Rendell. En dat alles rijkelijk gelardeerd met beelden uit de vaak door de BBC geproduceerde verfilmingen van de besproken boeken.

Zo legde Faulks in een flitsende montage helder uit hoe de held in de roman zich heeft ontwikkeld. Robinson Crusoe uit de gelijknamige roman van Daniel Defoe was de eerste held omdat de lezer in hem eindelijk iemand vond in wie hij zich kon verplaatsen. Crusoe was een mens van vlees en bloed die terecht kwam in een extreme situatie. Dat riep vanzelf de vraag op: Wat zou ik doen?

Via Tom Jones, Becky Sharp (uit ‘Vanity Fair’ van William Thackery), Sherlock Holmes (de eerste superhero), Winston Smith (uit ‘1984’) en angry young man Jim Dixon (uit ‘Lucky Jim’ van Kingsley Amis) komt hij uit bij John Self uit ‘Geld’ van Martin Amis. Zonder moraal of bewustzijn is Self in alles een anti-held. Hij heeft alleen nog zijn briljante taal – die de auteur voor hem verzonnen heeft.

Daarmee is de held in de roman dood, concludeerde Faulks. Hij leeft alleen in het spannende boek en de jeugdliteratuur nog voort.

De eerste aflevering van ‘Faulks on fiction’ is niet terug te zien op de site van de Britse omroep. Ook op Youtube zijn alleen enkele korte interviews uit het programma te bekijken. Wie dus de resterende televisie-essays wil zien zal de komende zaterdagavonden om 22 uur BBC2 aan moeten zetten. Of het bijbehorende boek van Faulks bestellen.

Maarten Dessing