‘”Commissie van de Nieuwe Start” moet werk maken van de omslag naar een ander, duurzaam economisch model’

Aan de vooravond van de stemming over de nieuwe Europese Commissie blikt europarlementslid Kathleen Van Brempt vooruit naar de belangrijkste uitdagingen voor de nieuwe ploeg.

Woensdag geeft het Europees parlement naar alle waarschijnlijkheid haar zegen aan de Commissie Von der Leyen. Waar de Juncker-commissie de ‘Commissie van de Laatste Kans’ heette te zijn, wordt deze commissie de ‘Commissie van de Nieuwe Start’. Nooit eerder heeft een Europese Commissie zo’n progressief werkprogramma voorgelegd als deze. Van meet af aan was duidelijk dat, als Von der Leyen de noodzakelijke steun wilde krijgen van de Europese sociaal-democraten, ze een groot deel van ons verkiezingsprogramma zou moeten overnemen. Waar de vorige Commissies, zeker die onder Barroso, louter gericht waren op de economie en de Europese markt, wordt voor het eerst een werkprogramma voorgelegd waarin sociaal en ecologisch beleid op dezelfde voet staan als economisch beleid. In tegenstelling tot de regeerakkoorden in vele lidstaten – kijk ook naar Vlaanderen – waar het besparingsfetisjisme nog steeds hoogtij viert, zal deze Commissie, onder druk van de Europese sociaal-democraten, investeren in een sociale transitie naar een koolstofneutrale economie.

‘Commissie van de Nieuwe Start’ moet werk maken van de omslag naar een ander, duurzaam economisch model.

De prioriteit wordt de Green New Deal, die ervoor moet zorgen dat Europa op een rechtvaardige manier de klimaatcrisis aanpakt. De Europese Investeringsbank is inmiddels al verpopt tot een Europese klimaatbank, weliswaar met nog wat schoonheidsfoutjes. Investeren zal noodzakelijk zijn, ook en vooral in lidstaten en sectoren met verouderde energie-intensieve industrieën. Vooral de mensen die daarin tewerkgesteld zijn, moeten de garantie krijgen dat zij niet de dupe worden van de noodzakelijk omslag naar een koolstofneutrale economie. De transitie moet eerlijk verlopen, voor iedereen. Een Just Transition Fund moet voldoende middelen voorzien om dat mogelijk te maken.

De coördinatie van de Green New Deal is in handen van de sociaal-democraat en eerste vice-voorzitter Frans Timmermans. Verwacht van hem dat hij geen maanden, laat staan jaren zal wachten om voorstellen op tafel te leggen. Die zullen er al komen in de weken die volgen op de start van de Commissie op 1 december. Timmermans werkt ook aan een Europees herbebossingsprogramma en aan de aanpak van multinationals die de oerbossen in Polen en Roemenië vernietigen. Hij wil ook de Europese steden helpen bij hun vergroening en verduurzaming. We gaan ook op zoek gaan naar klimaatcontradicties in het Europese beleid. Zo zal 40 procent van de middelen van het landbouwbeleid naar klimaatmaatregelen gaan, maar dat is water naar de zee dragen als met de andere 60 procent de klimaatproblemen verergerd worden. Dat soort contradicties moet eruit, net zoals er een eind zal gemaakt worden aan de subsidiëring van fossiele brandstoffen.

Wie denkt dat de klimaatjongeren geen impact hebben op het beleid vergist zich. Wij hebben hun oproep alvast goed gehoord. Toen Timmermans vorige week toevallig op de die-in van Youth for Climate in het Europees parlement botste, verzekerde hij de jongeren dat hij tijdens de nieuwe legislatuur al zijn energie zal wijden aan hun besognes. “Ik wil dit voor jullie, voor mijn eigen kinderen en voor de volgende generaties. Volg dit op een kritische manier, maar ik zal alles doen wat ik kan.”

In de meeste lidstaten eisen jongeren vruchteloos van hun regeringen dat ze op een sociale manier werk maken van klimaatverandering. Zoals we in Vlaanderen zien, valt dat vaak op een wel erg koude steen. Welnu, wij leggen een Europese klimaatwet op tafel die de lidstaten zal verplichten om maatregelen te nemen. Bovendien, en dat is nieuw, zal het Europese semester – zeg maar het rapport dat de lidstaten van de Commissie krijgen – radicaal veranderd worden. Nu beoordeelt dat enkel de macro-economische situatie en de begrotingsdiscipline van de lidstaten. In de toekomst zullen ze ook ‘punten’ krijgen op hun sociale en ecologische inspanningen.

De zogenaamde Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) van de Verenigde Naties worden de leidraad van het Europese beleid én worden opgenomen in het Europees semester. Het is opnieuw een sociaal-democratische commissaris, Paolo Gentiloni, die daarvan de coördinatie in handen krijgt. Duurzaamheid geldt niet enkel voor economische en ecologisch beleid, Europa moet ook sociaal duurzaam zijn. Met de Luxemburger Nicolas Schmit hebben de sociaal-democraten niet alleen de bevoegdheid voor ‘jobs’ maar ook die voor ‘sociale rechtvaardigheid’. Dat geeft ons de mogelijkheid om de zogenaamde Pijler van Sociale Rechten – nu slechts een vriendelijk advies aan de lidstaten – om te zetten in bindende Europese wetgeving. Op die manier zullen we er in slagen het huwelijk te voltrekken tussen duurzaamheid en sociaal beleid. En daar gaat het toch om. Burgers zijn van Europa vervreemd omdat de Unie zich jarenlang louter als een economisch project heeft geprofileerd, dat schijnbaar geen oog had voor de bezorgdheden van de burgers. Die zijn uiteraard ook economisch, maar net zogoed sociaal en ecologisch van aard.

Uiteraard zal de tegenstand groot zijn. Verwacht vertragingsmanoeuvres van de christendemocraten, actieve tegenstand van de fractie waarin de N-VA zetelt en brutaal gescheld van Europees extreem rechts. Maar de omslag naar een ander, duurzaam economisch model is dringend en we hebben maar één kans om het goed te doen.