‘Brussel moet zich profileren als veilige haven voor techbedrijven in een geopolitieke storm’

‘TikTok is niet het eerste Chinese slachtoffer van de geopolitieke strubbelingen tussen China en de VS, en zal ook niet het laatste zijn’, schrijft sinoloog en consultant Pieter Verstraete. Hij stelt dat Europa en Brussel hun voordeel kunnen halen uit de businesskansen die nu ontstaan.

De nieuwe generatie van innoverende Chinese bedrijven begeven zich steeds meer op het wereldtoneel. Ze kijken met argusogen hoe de Verenigde Staten Chinese techgiganten als TikTok aan banden willen leggen. Europa zou in de ons omringende geopolitieke strubbelingen de stem van de rede moeten zijn. Vooral Brussel, dat zich bevindt op snijvlak van politiek en economie, moet zich profileren als een veilige haven. De stad kan internationaliserende Chinese bedrijven aantrekken om daar hun hoofdkwartier te starten in Europa. We kunnen zelf ons voordeel halen uit die businesskansen.

Brussel moet zich profileren als veilige haven voor techbedrijven in een geopolitieke storm.

Jarenlang waren de Amerikaanse techbedrijven de kampioenen van het globalisme. Ze rolden services uit over gans de wereld, bouwden imperia uit en daarbij werd hen nauwelijks een duimbreed in de weg gelegd. De laatste jaren werden daarvan ook de donkere kantjes zichtbaar, met de invloed op media en politiek, privacyschendingen en monopolistisch gedrag. Wetgevers gingen zich ermee bemoeien, wat vooral een gevecht werd tussen de Amerikaanse techgiganten en Europese commissarissen.

Maar toen verschenen de Chinezen ook op het toneel, in de gedaante van de razend populaire app TikTok, die de sociale media stormenderhand veroverde. TikTok werd een eerste ware concurrent voor Amerikaanse suprematie in dat domein. De rivaliteit in die industrie speelt zich af op achtergrond van de steeds meer vertroebelende relatie tussen China en de VS. ByteDance, de eigenaar van TikTok, bevindt zich in een perfecte storm, met een gedwongen verkoop van TikTok’s activiteiten in vier westerse landen op de agenda.

Exit globalisering, enter regionalisering

TikTok is niet het eerste Chinese slachtoffer van die geopolitieke strubbelingen (en zal ook niet het laatste zijn). De laatste jaren bevonden andere Chinese bedrijven zich in de hoek waar de klappen vielen en werden ze vanuit de VS op vele manieren aan de ketting gelegd. Toch is er een fundamenteel verschil. Waar bij een Huawei en ZTE veel meer vragen konden worden gesteld over de achterliggende aandeelhouders, de vermeende link met de Chinese staat, en de cruciale industrieën waar ze in opereren, is het toch een pak moeilijker het danspasjesvideokanaal van TikTok te gaan demoniseren.

TikTok is een bedrijf dat evenveel data verzamelt als pakweg een Google of Facebook en de bekende westerse durfkapitalisten Sequoia en General Atlantic als aandeelhouders heeft. De ware reden voor de demoniseringspolitiek van onder meer Amerikaans buitenlandminister Mike Pompeo is dat TikTok de Amerikaanse dominantie aantast in sociale media. In de ogen van Pompeo (en Donald Trump) is TikTok een soort vijfde kolonne waar agenten van de Chinese staat mee binnenkomen. Het ‘Clean Network’-beleid dat Pompeo op 5 augustus aankondigde is de zoveelste belichaming van die gedachte.

De volgende TikToks

Het zal niet bij TikTok blijven. Er komt een nieuwe generatie van innoverende Chinese bedrijven die zich stap voor stap richten op de internationale consumenten. Het Westen leert nu voor het eerst Chinese merken kennen via de smartphones, drones en apps, maar wat volgt zijn AI-applicaties, fintech-toepassingen en zelfrijdende wagens van Chinese unicorns. Die volgen de TikTok-zaak met argusogen om vervolgens te handelen en hun internationale expansiestrategie aan te passen. In plaats van een globale strategie te hanteren, zullen ze een regionale aanpak kiezen per gebied, waarbij ze rekening zullen houden met lokale wetten en lokale gevoeligheden. Ze gaan per regio verschillende legale entiteiten oprichten, met aparte aandeelhouders en personeel.

Er zijn nu een aantal duidelijke hinderpalen voor Chinese bedrijven als ze naar het Westen gaan. Er is westers wantrouwen over wie schuilgaat achter een bedrijf en of er een link is met de Chinese staat. Buigt het bedrijf als een knipmes voor de eisen van de Partij? Heeft de Partij ten allen tijde toegang tot hun data? Sommigen lijken zelfs het idee te hebben dat Chinese bedrijven opereren in een wetteloos kader.

Europa als de stem van de rede

Zo wordt het althans voorgesteld, alsof alle Chinese bedrijven slechts marionetten zijn van de staat. Juridisch heeft een dergelijke claim weinig poot om op te staan: bedrijven moeten immers de datawetgeving volgen van landen waar ze in opereren. Het zou al via achterpoortjes moeten verlopen. Als dergelijke data leaks naar de Chinese overheid zouden worden ontdekt, dan is dat zelfmoord voor een bedrijf. Dat zou de paradepaardjes van de nieuwe ‘Created in China‘ – economie ruïneren.

Europa moet hier de stem van de rede – en de wet – zijn en wegblijven van dergelijke kanonneerbootdiplomatie. Wij moeten er juist op inzetten om die Chinese bedrijven binnen te halen en ervoor te zorgen dat ze hun hoofdkantoor in Europa openen bij ons. Dit moeten we niet doen uit naakt opportunisme maar als een pragmatische beslissing, inspelend op de businesskansen die er zijn. En daarvoor moeten we niet plat op de buik voor Chinezen.

Moreel multilateraal leiderschap in een klimaat van Koude Oorlog

Wij hebben een unieke kans om onze Brusselse kaart uit te spelen: lanceringen van (Chinese) bedrijven op de Europese markt bevinden zich steeds meer op het snijvlak van politiek en economie. België heeft al zijn grote hoofdkantoren al lang verloren aan landen met een belastingvriendelijker klimaat, maar het politieke hart van de EU klopt nog steeds in Brussel. Dat is een voordeel dat niet kan worden afgenomen in een business waarbij geopolitiek steeds belangrijker wordt. Daar hebben we dus met Brussel een streepje voor op fiscaal vriendelijkere steden als Dublin, Amsterdam en Londen (dat laatste maanden dichter aanleunt bij de VS).

Als leider kan je spelregels en de standaarden uitzetten op vlak van dataregulering, privacyregels of transparantie. Chinese bedrijven zijn bereid ons leiderschap te aanvaarden als wij bereid zijn voor iedereen dezelfde regels te laten gelden. Als de Chinese bedrijven zien dat een Europees leiderschap model werkt, dan gaan ze er op intekenen. De koopkracht van het noordelijk halfrond gaan ze niet snel aan de kant gooien.

En wat heeft België er bij te winnen?

  • We kunnen toptalent aantrekken. Dit gaat over innovators in opkomende industrieën zoals elektrische en zelfrijdende voertuigen, AI, of e-commerce, waar we in Europa toch al wat achterstand hebben opgebouwd. Zo beginnen we aan een versneld inhaalmanoeuvre.
  • Kansen voor managers. Een pijnpunt van Chinese bedrijven is internationaal management. Ze zullen gedwongen moeten worden te internationaliseren in hun personeel en dat brengt jobkansen met zich mee, en opportuniteiten voor advocaten, R&D-mensen, marketeers, lobbyisten of investeerders.
  • Topmedewerkers kennen hun lokale markten toch net ietsje beter dan de internationale gigant. Ons lokaal talent kan verder gaan innoveren, ofwel bouwend op het ecosysteem van hun vorige werkgever, ofwel zelf nieuwe wegen gaan bewandelen. Er zijn honderden voorbeelden van entrepeneurs die hun ervaring bij techgiganten gebruiken om vervolgens een succesvol bedrijf te starten.

Het punt is dat we met Chinese bedrijven pragmatisch moeten omgaan – niet naïef, maar ook niet paranoïde.

Pieter Verstraete is sinoloog en al meer dan 11 jaar behartigt hij wisselend de belangen van Chinese bedrijven in Europa en Europese bedrijven in China. In september 2019 verscheen zijn boek ‘Winnen van met de Chinezen’ bij uitgeverij Pelckmans Pro.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content