Brussel heeft alternatieven nodig

Er zijn veel problemen en uitdagingen in Brussel, maar het grootste probleem is dat niemand – polici, middenveld, intellectuelen noch burgers – weet wat er moet gebeuren om de situatie te veranderen.

‘Babysterfte in Brussel hoogste van Europa’. Het zoveelste voorbeeld dat hard aankomt. We weten dat dit niet het enige cijfer is waarin wij het slechtste scoren in Europa. Ik noem een paar andere.

Belangrijkste problemen

Brussel heeft vandaag de meest ongebalanceerde arbeidsmarkt in Europa met vooral hooggeschoolde banen voor laaggeschoolde Brusselaars. De ongelijkheid op de arbeidsmarkt is een van de hoogste binnen de OESO-landen. Anders gezegd: racisme en discriminatie worden steeds meer de norm.

Het hardste cijfer is dat over ons onderwijs. Bijna nergens anders in Europa is de ongelijkheid binnen het onderwijs groter dan in ons land. Brussel op zijn beurt scoort het slechtst binnen België. Onderwijs is het fundament van een samenleving. Ons onderwijs biedt kansen noch hoop aan onze kinderen. Kinderen die de toekomst zijn van de stad en die bovendien de grootste groep vormen in onze stad.

Huisvesting

Laat me nog een laatste probleem aanhalen en er dieper op ingaan: de huisvesting. Recht op wonen is een basisrecht dat we niet langer kunnen of willen garanderen. De huurprijzen blijven stijgen. Voor een groot deel van de Brusselaars is degelijke huisvesting een droom die ze nooit zullen realiseren. Armen worden verdrongen uit hun buurt en hebben geen andere keuze dan in de armste wijken van de stad te gaan wonen. De gemeentes zijn niet bezig met het probleem op te lossen, maar zoeken eerder naar manieren om armen buiten de eigen gemeente te houden en degene die er al zijn, ziet men graag vertrekken. Anderzijds willen de gemeenten graag mensen met hoge inkomens aantrekken, want die zijn goed voor de stadskas. Het gewest kijkt toe.

Er zijn bijna 15.000 leegstaande panden, maar geen enkel ervan werd opgeëist door het gewest terwijl het wettelijk kader daarvoor al 20 jaar bestaat Nochtans: het is perfect mogelijk om werkloze Brusselaars tewerk te stellen om deze panden te renoveren op een duurzame manier via sociale economiebedrijven of in samenwerking, met publiek-private overeenkomsten. Het is geen toeval dat het afgelopen weekend honderden Brusselaars op straat kwamen om het huisvestingsprobleem aan te kaarten.

Wat het beleid wel doet is groen licht geven voor meer kantoorruimte terwijl er al twee miljoen vierkante meter kantoorruimte leeg staat. Onze politici denken dat het aantrekken van meer mensen met een middenklasse inkomen de problemen in Brussel opgelost zullen geraken. Ze vergeten dat heel wat van die mensen de stad snel weer verlaten precies omdat de problemen niet worden opgelost.

Alternatieven

Ik vraag me af hoe komt het dat in de afgelopen 30 jaar zo weinig Brusselse politici en intellectuelen hebben stil gestaan bij alternatieven en dat men niet verder raakt dan het formuleren van kritiek. Bovendien ontbreekt het niet alleen aan visie, maar ook aan durf. Zoals de nieuwe Brusselse minister-president Rudi Vervoort (PS) die onlangs eerst pleitte voor tweetalig onderwijs in Brussel (toch een normale zaak in een tweetalige stad?) maar geen dag later zijn woorden al terugnam.

Het is hoog tijd dat we toegeven dat we niet weten wat er moet gebeuren. Dat we weinig of geen alternatieven hebben. Wil dat zeggen dat we vanaf nul moeten beginnen? Neen, want er zijn positieve voorbeelden: we hebben de eerste Community Land Trust (CLT) op het Europese vasteland. CLT’s zijn organisaties die gronden verwerven om die, samen met en in het belang van de gemeenschap, te beheren als een gemeenschappelijk goed. Er is de Zinneke Parade die duizenden Brusselaars samenbrengt. Er is de Staten-Generaal van Brussel die honderden Brusselaars en tientallen middenveldorganisaties op de been bracht om na te denken over de stad. Deze voorbeelden moeten we ondersteunen en democratischer, diverser en sterker maken.

We moeten investeren in het oplossen van de problemen. Meer sociale-economiebedrijven waar laaggeschoolden ingeschakkeld kunnen worden. Coöperatieven zijn uiterst interessant. Dat bewijst het succes van New B waar bijna 100 organisaties en meer dan 40.000 burgers samen een coöperatieve bank zullen oprichten. Een voorbeeld waar burgers zelf iets kunnen betekenen. Coöperatieven die steun nodig hebben, moeten die ook krijgen vanuit het beleid.

Laten we eindelijk werk maken van de huisvesting. We kunnen honderden van de duizenden leegstaande panden op korte tijd renoveren, de leegstaande kantoorruimten gebruiken; meer investeren in sociale huisvesting en dit in verschillende gemeentes in de stad zodat ook de sociale mix en mobiliteit toenemen.

Kansen krijgen begint met degelijk onderwijs. Gezien de Brusselse realiteit is meertalig onderwijs de enig denkbare toekomst. Brusselaars vragen ernaar, wetenschappelijk onderzoek prijst meertalig onderwijs. Het is nu aan politiek om de verantwoordelijkheid te nemen en voor echte veranderingen kiezen.

Bleri Lleshi is politiek filosoof en werkt momenteel aan het boek ‘De neoliberale strafstaat’ dat in het najaar bij uitgeverij EPO zal verschijnen.